RMV, vitin e kaluar u zbatua një përqindje dëshpëruese e aktiviteteve kundër korrupsionit
Në vend të avancimit të masave dhe aktiviteteve për tejkalimin e faktorëve të rrezikut që nxisin korrupsionin në shtet, vitin e kaluar pati përmbushje dëshpëruese të aktiviteteve të tilla që çojnë në luftën kundër korrupsionit. Kryetarja e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK) Biljana Ivanovska deklaroi se 10 për qind nga aktivitetet e planifikuara për vitin 2022 janë realizuar, ndërsa për krahasim, në vitin 2021 janë realizuar 20 për qind, transmeton Portalb.mk.
Ajo foli në Konferencën vjetore për vlerësimin e Strategjisë nacionale për parandalimin e korrupsionit dhe konfliktit të interesit për periudhën 2021-2025 dhe përmendi rezultatet e Raportit vjetor për zbatimin e Strategjisë Kombëtare për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të interesit 2021-2025 përgatitur për vitin 2022 nga KSHPK.
Në prezantimin e saj, Ivanovska tha se korrupsioni mbetet përditshmëria jonë dhe qytetarët në mungesë të sistemit të vlerave dhe integritetit e pranojnë atë si mënyrë më të lehtë për arritjen e qëllimeve të tyre.
“Lufta kundër korrupsionit nuk është e lehtë, por përvojat tregojnë se me parandalim sistematik dhe luftë të organizuar shoqërore mund të arrijmë sukses afatgjatë”, tha Ivanovska.
Në kuadër të kompetencave të saj, KSHPK miratoi një Strategji Kombëtare pesëvjeçare për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesit, me një Plan aksional për zbatimin e saj, i cili u miratua nga Kuvendi për herë të parë në prill 2021, duke e bërë atë një dokument detyrues që duhet të realizojnë institucionet.
Kryetarja e Komisionit Kundër Korrupsionit tha se rezultatet e vlerësimit të rreziqeve të korrupsionit nxorën në sipërfaqe faktorët më të mëdhenj të rrezikut, të cilët tregojnë për korrupsionin në vend, si dhe fushat dhe sektorët ku korrupsioni është më i theksuar.
Në grupin e faktorëve më të rrezikshëm që nxisin korrupsionin në shtet, Ivanovska përmendi ndikimin e fortë politik, mosndëshkimin, transparencën e pamjaftueshme, digjitalizimin e pamjaftueshëm, keqpërdorimin e kompetencave diskrecionale dhe legjislacionin që lë hapësirë për keqpërdorime.
Për tejkalimin e këtyre faktorëve të rrezikut, vetë institucionet evidentuan 54 probleme dhe propozuan 111 masa dhe 191 aktivitete dhe vetë deklaruan afatet për përmbushjen e tyre.
Masat dhe aktivitetet kishin për qëllim përmbushjen e Strategjisë Kombëtare për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesit, nëpërmjet: përmbushjes së nivelit të përgjegjësisë politike, menaxhimit të ndërgjegjshëm të ndikimit politik dhe parandalimit të ndikimit politik në punën e organeve të pavarura dhe në procedurat që rregullohen me ligj, duke garantuar integritet dhe transparencë në politikat e punësimit dhe të burimeve njerëzore të bazuara në një sistem vlerash dhe cilësie.
Institucionet gjithashtu u angazhuan për zbatimin e masave dhe aktiviteteve për digjitalizimin e të gjithë sektorëve në shërbimet publike, uljen e korrupsionit në prokurimet publike dhe në procesin e dhënies së subvencioneve dhe granteve, forcimin e angazhimit të autoriteteve, rritjen e ndërgjegjësimit publik dhe zbatimin e edukimit kundër korrupsionit dhe përfshirja e shoqërisë civile dhe medias në luftën kundër korrupsionit.
KSHPK e pakënaqur me Kuvendin
Kryetarja e Komisionit Kundër Korrupsionit, Ivanovska, tha se KSHPK për herë të dytë përgatit Raport vjetor, i cili përmban rezultatet e aktiviteteve të realizuara, sipas të cilit janë realizuar vetëm 10 për qind nga aktivitetet e planifikuara për vitin 2022. Për krahasim, 20 për qind e aktiviteteve të planifikuara janë realizuar në vitin 2021, tha ajo.
Ajo kritikoi edhe Kuvendin, sepse plani vjetor për zbatimin e Strategjisë Kombëtare për vitin 2022 ende nuk është shqyrtuar nga deputetët në seancë parlamentare.
Biljana Ivanovska tha se shkak për rezultate të tilla të dobëta me mosrealizimin e aktiviteteve nga ana e institucioneve është përkushtimi i pamjaftueshëm i institucioneve për kryerjen me kohë të aktiviteteve të caktuara, por edhe për shkak të mosvazhdimësisë së punës, ndryshimeve të shpeshta në strukturën menaxhuese dhe mungesa e administrimit profesional si pasojë e punësimit politik.
Në Raportin e fundit Vjetor për vitin 2022, KSHPK raporton edhe për rekomandimet e përgjithshme që kanë dhënë edhe në vitin 2021. Njëkohësisht, antikorrupsioni tregon se është e nevojshme ngritja e një mekanizmi të fortë për kontroll dhe përgjegjësi institucionale për zbatimin e masave, për intensifikimin e aktiviteteve në Kuvend në drejtim të rritjes së llogaridhënies, përgjegjësisë dhe transparencës së bartësve të funksioneve publike në pushtetin ekzekutiv, të cilët janë të ngarkuar për përmbushjen e veprimtarive të strategjisë. Gjithashtu, institucionet duhet të krijojnë një sistem efektiv për monitorimin e shkallës së realizimit të aktiviteteve, për të siguruar fonde për forcimin e kapaciteteve të KSHPK-së, gjë që do të ndihmojë në monitorimin e realizimit të Strategjisë Kombëtare.
Kryetari i KSHPK-së tha se në përputhje me Ligjin për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesit, Strategjia Kombëtare duhet të ndryshohet dhe plotësohet me vlefshmëri deri në vitin 2025 me qëllim përditësimin e saj, përshtatjen e masave dhe shtimin e fushave, masave të reja dhe aktiviteteve të zbatimit.
Gjithçka fillon me përgjegjësinë individuale
Zëvendëskryeministrja përgjegjëse për politika të qeverisjes së mirë, Sllavica Gërkovska, në konferencën vjetore, në prezantimin e saj u ndal në përgjegjësinë individuale, duke thënë se sistemin dhe shoqërinë e ndërton individi, dhe shtyllat kryesore të qeverisjes së mirë nuk janë përgjegjësia e vetëm një personi, qeverie apo institucioni.
“Nëse ne përpiqemi ta gjejmë përgjegjësinë tek dikush tjetër, e jo te vetja, nuk do të kemi rezultate në luftën kundër korrupsionit dhe ky është mesazhi që duhet ta dërgojmë të gjithë”, tha zëvendëskryeministrja Gërkovska.
Ajo në fjalën e saj tha se injorimi i ndonjë raporti përkatës nuk guxon të jetë opsion për asnjë institucion dhe për këtë kanë krijuar bashkëpunim të shkëlqyeshëm me Entin Shtetëror të Revizionit (ESHR), sepse mendojnë se konstatimet profesionale që japin duhet të jenë tregues serioz për institucionet.
Zëvendëskryeministrja Gërkovska tha se institucionet janë të obliguara që në bazë të raporteve të ESHR-së të bëjnë plane aksionale dhe t’i zbatojnë ato. Ajo tha se është e kënaqur që në raportin e fundit të KSHPK-së për vitin e kaluar, është shënuar progres mjaft serioz në shkallën e zbatimit të rekomandimeve të KSHPK-së.
Gërkovska përmendi se me mbështetjen e USAID-it, vitin e kaluar kanë realizuar trajnime për Kodin e Etikës, ku janë përfshirë më shumë se 140 bartës të funksioneve dhe kanë kryer teste të integritetit për më shumë se 120 zyrtarë. Ajo falënderoi Shtetet e Bashkuara për mbështetjen e vazhdueshme të kabinetit të saj në zbatimin e mekanizmave kundër korrupsionit. Trajnimi për integritet dhe anti-korrupsion do të futet edhe në institucione të tjera, si Dogana dhe institucione të tjera, tha Gërkovska.
Megjithatë, zëvendëskryeministrja përmendi mosndëshkimin si problemin më të madh në luftën kundër korrupsionit, faktin që njerëzit nuk mund të shohin ndëshkim për sjelljen e paligjshme dhe korruptive të dikujt, gjë që derogon dhe shkatërron sistemin nga brenda.
“Mungesa e ndëshkimit tekstualisht po e shkatërron vendin tonë nga brenda dhe për këtë mendoj se ka kaq shumë mosbesim në sistem, në shtet dhe në institucione”, tha Gërkovska.
Lufta kundër korrupsionit është sistem, tha Gërkovska, dhe nuk mund të themi se një institucion është i suksesshëm nëse tjetri dështon. Ajo përmendi besimin prej 4 për qind në sistemin e drejtësisë, duke shtuar se kjo është e mjaftueshme për të përshkruar këtë situatë dhe për të treguar se vetëm duke eliminuar pandëshkueshmërinë mund të tregojmë sukses në luftën kundër korrupsionit.
Gir me kritika ndaj Parlamentit dhe gjyqësorit
Ambasadori i BE-së në Shkup, David Geer, në fjalimin e Konferencës vjetore, përsëriti atë që tha kryetarja e KSHPK-së, Biljana Ivanovska. Edhe ai konsideron se vetëm 10 për qind e aktiviteteve për uljen e faktorëve të rrezikut që nxisin korrupsionin në shtet realizohen plotësisht nga institucionet, që është gjysma e përqindjes në vitin 2021, që nuk ishte një shifër inkurajuese në vetvete.
Gir kritikon edhe Kuvendin, sepse nuk ka diskutuar deri më sot Raportin paraprak Vjetor për zbatimin e Strategjisë Kombëtare për Parandalimin e Korrupsionit dhe Konfliktit të Interesit, që i referohet vitit 2021. Ambasadorja evropiane tha se kjo sjellje e deputetëve nuk është inkurajuese, duke shtuar se është e nevojshme të forcohet korniza për luftën kundër korrupsionit dhe se është vendimtare që qeveria dhe opozita të bashkohen në marrjen e masave të tilla.
Ai shtoi se ministritë, pushteti lokal dhe të gjitha institucionet e tjera në vend duhet të bëjnë më shumë përpjekje në luftën kundër korrupsionit për zbatimin e rekomandimeve të Entit Shtetëror të Revizionit (ESHR).
Ritmi i zbatimit të reformës në fushën e burimeve njerëzore në gjykata dhe prokurori është shumë i ngadaltë dhe është e nevojshme që vendi të ketë gjykata dhe prokurorë të pavarur, të cilët do të veprojnë me integritet dhe presion politik, tha Gir.
Ambasadori evropian David Geer kritikoi gjithashtu vjetrimin e disa çështjeve të rëndësishme gjyqësore për të cilat publiku është shumë i interesuar dhe shtoi se konsolidimi i historisë së hetimeve dhe ndjekjeve penale, si dhe dënimet në rastin e krimit të rëndë dhe të organizuar, duhet të jetë një nga qëllimet kryesore.
Kujtojmë se në raportin e fundit të Departamentit Amerikan të Shtetit për të Drejtat e Njeriut për vitin 2022, Autoritetet në Maqedoninë e Veriut po marrin masa për të përmirësuar situatën e të drejtave të njeriut, por ka ende raporte të besueshme për trajtim çnjerëzor dhe poshtërues dhe mbipopullim në reparte të caktuara të burgjeve, dhunë dhe kërcënime me dhunë ndaj gazetarëve, korrupsion serioz qeveritar, mungesë përgjegjësie për dhunën gjinore dhe familjare.
