Kapitulli 2: “Eu Aquis”, zbulimi i ndikimit në Shqipëri dhe Maqedoni

Shumë debate janë ngritur nga përfundimi i fundit i Kapitullit dy në bisedimet e anëtarësimit në BE, ose “Eu Aquis” për Shqipërinë dhe Maqedoninë.

Është e rëndësishme të shqyrtohen aspektet e shumta të këtij pikë referimi në procesin e pranimit, ndërsa të dy vendet ecin përpara në rrugën e tyre drejt anëtarësimit në BE.

Lëvizshmëria e punëtorëve është një çështje e rëndësishme në bisedimet e anëtarësimit në BE, e cila trajtohet në Kapitullin 2. Mbyllja e saj është një dëshmi e progresit të bërë nga Shqipëria dhe Maqedonia në miratimin e rregullave dhe rregulloreve qeverisëse të BE-së, lëvizja e lirë e punëtorëve.

Ekonomia e të dy vendeve do të ndjejë menjëherë efektet e përfundimit të Kapitullit 2. Shqipëria dhe Maqedonia mund të tërheqin më shumë investime ndërkombëtare dhe njerëz të kualifikuar nëse përmirësojnë standardet e punës, koordinojnë sigurimet shoqërore dhe zgjerojnë qasjen në tregun e punës. Megjithatë, zhvillimi i tyre ekonomik mund të pengohet nga një ikje e trurit, në të cilin individë të trajnuar shumë largohen për anëtarë më të pasur të BE-së.

Mbyllja e kapitullit 2 në negociatat e anëtarësimit në BE për Shqipërinë dhe Maqedoninë, i cili fokusohet në lirinë e lëvizjes për punëtorët, pritet të ketë pasoja të rëndësishme ekonomike. Duke u përafruar me rregulloret e BE-së për lëvizshmërinë e punës, të dy vendet mund të presin ndryshime në sektorë të ndryshëm të ekonomive të tyre.

Investimet e Huaja: Zbatimi i suksesshëm i Kapitullit 2 ka të ngjarë t’i bëjë Shqipërinë dhe Maqedoninë destinacione më tërheqëse për investimet e huaja. Ndërsa vendet miratojnë standardet dhe rregulloret e BE-së, investitorët mund t’i perceptojnë ato si mjedise më të qëndrueshme dhe miqësore për biznesin, duke çuar në një fluks kapitali.

Nëse jo të dhënat e Bankës Botërore për vitin 2019, Investimet e Huaja të Drejtpërdrejta (FDI) për Shqipërinë arritën 1.12 miliardë dollarë amerikanë, ose 7.8% e PBB-së shitur.

Kjo ka qenë në gjendje të tregon një Shqipëri të madhe të investimeve të huaja.

Për Maqedoninë Veriore, Banka World Report tregon se FDI-ja për vitin 2019 arriti 772 milionë dollarë amerikanë, ose 6.4% e PBB-së së shitur. Këto të vërteta se edhe Maqedonia Veriore ka pasur sukses në tërheqjen e investimeve të huaja.

Puna e kualifikuar: Me një liri më të madhe të lëvizjes për punëtorët, si Shqipëria ashtu edhe Maqedonia mund të përfitojnë nga një fluks në rritje i fuqisë punëtore të kualifikuar nga vendet e tjera anëtare të BE-së. Ky zhvillim mund të çojë në një fuqi punëtore më të larmishme dhe të kualifikuar, e cila nga ana tjetër mund të stimulojë inovacionin, produktivitetin dhe rritjen ekonomike.

Në një raport të vitit 2020 të Fondacionit Evropian të Trajnimit (ETF), u vlerësua se rreth 30% e forcës së punës së kualifikuar të Shqipërisë kishin emigruar në vende të tjera, kryesisht në BE. Kjo ka ndikuar ndjeshëm në sektorin e shëndetësisë, ku Shqipëria përballesh me një mungesë prej mbi 2,000 mjekësh në vitin 2019, sipas Rendit të Mjekëve Shqiptarë.

Sipas një studimi të vitit 2018 nga Fondacioni Friedrich Ebert, rreth 17% e popullsisë së arsimuar të Maqedonisë së Veriut kishin emigruar ndërmjet viteve 1998 dhe 2017. Emigrimi i këtyre profesionistëve të aftë ka ndikuar veçanërisht në sektorët e shëndetësisë, teknologjisë informative dhe inxhinierisë.

Ndikimet e dëmshme në inovacion dhe konkurrencë – Kur punëtorët e kualifikuar emigrojnë, vendet e tyre të origjinës mund të mbeten prapa në garën globale për ide dhe teknologji të reja.

Infrastruktura sociale dhe shërbimet publike nga ana tjeter, mund të vuajnë nga mungesa e burimeve njerëzore pasi më pak njerëz janë në dispozicion për të mbikëqyrur dhe avancuar fusha si kujdesi shëndetësor dhe arsimi.

Mbyllja e kapitullit 2 në negociatat e anëtarësimit në BE për Shqipërinë dhe Maqedoninë, me në qendër lirinë e lëvizjes së punëtorëve, mund të ketë pasoja të padëshiruara. Një shqetësim i tillë është ikja e mundshme e trurit, pasi punëtorët me kualifikim të lartë nga të dy vendet mund të joshen nga mundësi më të mira në vendet më të begata të BE-së.

Ikja e trurit është fenomeni ku profesionistët e aftë migrojnë në vende të tjera në kërkim të standardeve të përmirësuara të jetesës, pagave më të larta dhe perspektivave më të mira për karrierë. Në rastin e Shqipërisë dhe Maqedonisë, rritja e lëvizshmërisë së fuqisë punëtore që rezulton nga zbatimi i suksesshëm i Kapitullit 2 mund ta përshpejtojë këtë proces.

Dalja e punëtorëve shumë të kualifikuar mund të çojë në mungesë të profesionistëve në sektorë kritikë si kujdesi shëndetësor, arsimi dhe teknologjia. Kjo mungesë mund të pengojë rritjen ekonomike afatgjatë të vendeve, pasi mungesa e profesionistëve të kualifikuar mund të ngadalësojë inovacionin, të ulë produktivitetin dhe të kufizojë zhvillimin e industrive të reja.

Për të luftuar efektet e mundshme negative të ikjes së trurit, qeveritë e Shqipërisë dhe Maqedonisë duhet të zbatojnë masa që nxisin talentet vendase të qëndrojnë në vend dhe të kontribuojnë në rritjen e tij ekonomike.

Iniciativat mund të përfshijnë ofrimin e stimujve, të tilla si lehtësime tatimore ose kredi të subvencionuara, për bizneset që punësojnë profesionistë vendas dhe investimin në programet e arsimit dhe formimit profesional për të përmirësuar cilësinë e përgjithshme të fuqisë punëtore.

Sipas Bankës Botërore, në vitin 2019, Shqipëria kishte një normë neto migracioni prej -3.3 migrantë për 1000 banorë. Kjo tregon se më shumë njerëz po largoheshin nga vendi sesa po hynin në të. Në mënyrë të ngjashme, Maqedonia (tani Maqedonia e Veriut) kishte një normë neto migracioni prej -0.1 migrantë për 1000 banorë në të njëjtin vit.

Në një raport të publikuar nga Fondacioni Evropian i Trajnimit (ETF) në vitin 2020, vlerësohej se rreth 30% e fuqisë punëtore shumë të kualifikuar shqiptare kishte emigruar në vende të tjera, kryesisht në BE. Ky emigrim i profesionistëve të kualifikuar ka pasur një ndikim të rëndësishëm në sektorin e kujdesit shëndetësor në Shqipëri. Për shembull, vendi u përball me një mungesë prej mbi 2000 mjekësh në vitin 2019, siç raportohet nga Urdhri i Mjekëve Shqiptarë.

Maqedonia ka përjetuar një trend të ngjashëm. Sipas një studimi të vitit 2018 nga Fondacioni Friedrich Ebert, afërsisht 17% e popullsisë me arsim të lartë të Maqedonisë së Veriut kishte emigruar ndërmjet viteve 1998 dhe 2017. Largimi i trurit në vend ka prekur veçanërisht sektorët e kujdesit shëndetësor, IT dhe inxhinierisë.

Këto statistika historike nxjerrin në pah shtrirjen e çështjes së ikjes së trurit në Shqipëri dhe Maqedoni. Ndërsa të dy vendet vazhdojnë rrugëtimin e tyre drejt anëtarësimit në BE, është thelbësore të zhvillohen strategji që adresojnë këtë sfidë dhe sigurojnë rritje të qëndrueshme ekonomike afatgjatë.

Kombinimi i Forcave Sociale: Me përfundimin e Kapitullit 2, integrimi social midis Shqipërisë dhe Maqedonisë dhe anëtarëve të tjerë të BE-së sigurisht që do të përmirësohet. Ndërveprimet ndërkufitare dhe lidhjet kulturore padyshim do të rriten pasi më shumë njerëz nga këto kombe gjejnë punë në BE. Ky ndryshim mund t’i ndihmojë njerëzit të ndihen më shumë pjesë e Evropës në tërësi, gjë që do të ishte e dobishme për procesin e integrimit.

Përfundimi i kapitullit 2 është një fitore e madhe politike për Shqipërinë dhe Maqedoninë. Është dëshmi jo vetëm e përkushtimit të tyre ndaj idesë evropiane, por edhe e hapave që kanë bërë në përputhje me normat e BE-së. Megjithatë, me këtë sukses vijnë vështirësi, pasi qeveritë përballen me presion për të ndryshuar tregjet dhe politikat e tyre të punës në përputhje me standardet e BE-së. Kur këto reforma të hyjnë në fuqi, ato mund të hasin në kundërshtime nga grupet e interesit dhe kundërshtarët politikë të brendshëm.

Në thelb, përfundimi i kapitullit 2 në diskutimet e anëtarësimit në BE për Shqipërinë dhe Maqedoninë është një moment vendimtar me pasoja të gjera. Degëzimet ekonomike, sociale dhe politike tregojnë të gjitha avantazhet dhe disavantazhet për të dy kombet ndërsa ata ecin përpara në rrugën drejt anëtarësimit të plotë në BE.

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button