TAKIMI I PARË ME BOTËN E PANJOHUR

Kalavesh, më thotë babai që u kthye prej të panjohurës pas shumë vitesh, kur humbi pa nam e pa nishan në ditën kur vdiq nëna ime. A më dëgjove? Edhe ti do të vish me mua? Ku baba? e pyes me përtesë unë nga çardaku ku po i rendit librat e fletoret e klasës së tetë të cilën sapo e kisha mbaruar. Në Lublanë, thotë babai. Edhe unë?! habitem unë.  Po, po, edhe ti. A s’e di se kemi një ëmbëltore atje? shton babai. Unë hesht sepse mua askush s’më tregon asgjë çfarë ndodh e çfarë nuk ndodh. Meqë nuk u duk as kur vdiq gjyshi, ma shtonte pasigurinë babai që u shfaq pa pritur pas shumë viteve. Ambëltore?! hanitem unë. Do të kemi mjaft punë në ëmbëltore atje, ma kthen  babai pa i dhënë rëndësi pyetjes sime, kurse ti, më thotë, ti je bërë i madh më, shton pa më shpjeguar hollësi rreth ëmbëltores. Pastaj ndalet e kthen kokën në drejtim të shkallëve që i kam përballë. Shikimi i tij ndalet në një pikë të papërcaktuar me një pyetje a me një shpjegim të nemitur. Ndërkaq unë pres të më tregojë pse po më merr mua në Lublanë. Ç’i duhem unë që më braktisi kur babai më duhej më së shumti?  Dhe, kah na doli tash ambëltoreja? Pastaj thashë se do t’i jetë zbutur zemra pas kaq vitesh që s’ishim parë. Ndoshta dëshiron të më marrë të më largojë nga gremina e pikëllimit ku kisha mbetur pas vdekjes së nënës dhe Tifes me një gjysh  të vështirë dhe me njerkën e tij tekanjoze. Po ç’do të bëhet me Xhijen, motrën time që e dua aq shumë? mendoj. Po babai nuk lë kohë për t’u sqaruar. Largohet edhe tash  duke u ngutur. Del. Pas vetes e lë hapur derën e madhe. Bashkë me derën e hapur e lë edhe një zbrazëti të pashpjegueshme. Më kujtohet ajo ditë e rëndë kur vdiq nëna e kur babai u tret  si flluskë sapuni, pa e parë fare dhe pa na e thënë një fjalë të vetme, duke na lënë në duart e acarta të njerkës së tij. Tash kur është para meje më duket i largët. Nuk e ndjej rrezatimin e ngrohtë pridëror që emetohet nga prindi te fëmija. Shikimi i tij në atë pikën e papërcaktuar me një përsiatje të nemitur më bën edhe më të pasigurt. Pastaj ulem mbi hambarin e vendosur në një anë të çardakut, i cili tashmë kërcëllon në çdo hap kur shkelim mbi dërrasa. Jam vetëm brenda kësaj hapësire të pafund të pasigurisë që kufizohet me çardakun e kujtimeve të mia të hidhëta. Para meje ngrihet kurora e manit të madh rreth trungut të të cilit mbështillet pjergulla e rrushit thanc. Dy pemë të lidhura njëra me tjetrën si me një dashuri mitologjike. Dy pemë që më falnin frytin e ëmbël dhe gëzimin me madhështinë dhe me bukurinë e frytit. Nga mani vjen një shushurimë e përvajshme e shkaktuar nga era që shfaqet aty për aty. E ndjej se notat e kësaj shushurime vijnë si luzma bletësh dhe depërtojnë në shpirtin tim në formë vajesh. Përpiqem me mundësitë e mia të pesëmbëdhjetëvjeçarit ta parashoh se çfarë më pret në atë udhë të largët me plot të panjohura dhe pranë babait tim që më duket i largët  dhe dhe me një theks paksa të ndryshëm nga ai i fshatit tonë. Era atëherë e ngre shkallën e veprimit të saj dhe kurorat e pemëve duket se vallëzojnë. Herë lakohen kah unë, herë kthehen në anën e kundërt. Kur lakohen kah unë mua ma thotë mendja se ato e shprehin gëzimin e tyre që unë do të shkoj në një aventurë të bukur, ndërkaq kur lakohen në anën e kundërt kur e ndal hovin era, më duket sikur atyre nuk u pëlqen që unë të shkoj në Lublanë – njëmijë kilometra larg këtyre pemëve dhe larg motrës sime, Xhijes, me të cilën e kemi ndarë të mirën e të keqen pasi vdiqën nëna me Tifen. Pastaj i mbyll sytë nga sikleti. Atëherë me sy mbyllur më ndërrohen emocionet. Kështu rri e mendoj hap e mbyll sytë. Kështu më kalon koha në valët e pasigurisë. Dikur bie  terri e në qiell shfaqet  hapësira e paskajme qiellore e stolisur me yje. Më duket sikur yjet ma bëjnë me sy, thuajse gëzohen që do ta marr këtë udhë të largët. Pastaj ashtu i veshur më ka marrë gjumi mbi hambar me frikën që e bën qyqja e natës me virrmën e saj..

Zgjohu kalavesh! e dëgjoj baritonin e babait. Kërcej i trembur nga hambari në çardak. Ndal mor se po e thyen qafën! thotë babai. Yjet ishin tretur dhe drita e parë e diellit, siç thonë, e kishte ngritur ballin e saj të artë mbi kodër dhe shikonte me sy gjysmë të mbyllur kah çardaku. Mani, qershia, frashri, tashmë të çliruar nga pelerina e territ ishin të qetë. Era ishte rehatuar. Vetëm harabelat si zakonisht ia jepnin këngës në kor. Por këndonte edhe gjeli ynë që u printe dymbëdhjetë pulave për të cilat kujdesej njerka e babait.  Ja këtë xhup, vishe! thotë babai që heshtte duke më pritur  mua që shikoja të ndalem pak më gjatë e që në të vërtetë përshëndetesha me oxhakun e vjetër. Ec o kalavesh, ec se u vonuam! thotë babai. Po unë s’i tregova Xhijes, baba. Ajo do të mërzitet. Xhija ka shkuar te tezja, thotë babai. Atje do të rrijë një kohë, shton babai. Pastaj shohim e bëjmë. Fjala e babait është si pika në fund të tekstit. E vesh xhupin dhe e ndjek babain, i cili as që i bën zë njerkës së tij, e cila ende fle. A s’i tregojmë njerkës, baba? Kalavesh, të thashë, ec! thotë me një ton qortues babai. Kah kalojmë përfund manit, harabelat e ndalin këngën. Edhe gjeli ynë nuk këndon tash. Dëgjohen gjelat tjerë të fshatit dhe e dëgjoj muzikën e vijës e cila nuk ndalet kurrë te ne. Pastaj eci pas babait. I biem në të premë rrugës nëpër livadhe, sepse babai druan mos po vonohemi. Vesa m’i lag këmbët, ndërsa lotët më shkojnë rrëke për Xhijen, për motrën time, që tash është shtatëmbëdhjetë vjeçe. I fshij lotët me mëngën e xhupit. Dhe, eci pas babait. Dikur e mbledh veten dhe i them: Baba, Xhija tash i ka shtatëmbëdhjetë vjet… Leri muhabetet, kalavesh, e lëvizi ato këmbë! më thotë babai. Nuk më lë t’i them se e kisha vështirë ta lë motrën sepse unë mendoj që jam mbrojtja e saj nga djemtë e fshatit të cilët bëjnë gara për sytë e saj të kaltër dhe vetullat gajtan. Pastaj ia jep nga larg fishkëllima e trenit. Babai e shpejton hapin. Pas tij edhe unë. Sakaq ne u gjendëm para stacionit të trenit. Një njeri me uniformë dhe me një fener në dorë rri gatitu në peron, ndërsa treni vjen duke e ngadalësuar shpejtësinë. Kur dielli u shfaq mbi kurrizin e malit treni u duk madhështor  para meje që për herë të parë shikoja diçka të tillë. Shpejt pastaj pak njerëz që ishin aty nisin t’u afrohen te peroni. Atëherë e pashë se babai mbante në dorën e majtë një valixhe nga ato të kartonit. Ndërkohë arrin treni.  Hapen dyert. Hip kalavesh, më thotë babai. Pas meje hip edhe ai. Pasi ulemi e treni merr shpejtësi kërkojmë një vend më të rehatshëm.  Në kupenë ku na u duk se na përgjigjet ishin dy veta. Një burrë dhe një grua. Burri pinte duhan, kurse gruaja përballë tij lexonte një libër. Im atë ulet kah gruaja, pasi u drejtohet në një gjuhë që unë s’e kuptoj, kurse unë përballë babait, në anën e njeriut të panjohur që pinte duhan dhe shikonte kah dritarja. Më iku gjumi. Edhe unë nis të shikoj kah dritarja. Drurë, plepa, verra, shelgje, kamkuçe, thana e kumbulla, më bëhej se iknin me shpejtësi në anën e kundërt të vrapimit të shpejtë të trenit. Pastaj para syve të mi shtrihet një rrafsh i blertë i cili thuajse ma bën “lamtumirë”. Kur ndalet treni në stacionin tjetër, fishkëllima gërvishtëse nga fërkimi i rrotave me binarët i përzinte tufat e thëllëzave që do të kenë ardhur të ngopura me grurë  të pinë ujë nëpër kënetëzat e shpeshta rreth hekurudhës. Babai kotet, kurse gruaja që ka pranë e kthen kryet me kujdes, e shikon, pastaj kthehet kah dritarja e buzëqesh. I qeshet asaj ngase babai herë pas here gërhet. Njeriu që pi duhan  ngrihet, e hap dritaren e babai zgjohet nga freskia që futet nga dritarja. Mendoj se babai do t’ia lëshojë ndonjë nga atë fjalët e rënda që isha mësuar t’i dëgjoj nga njerka e tij, po babai vetëm shikon kah i panjohuri, i fërkon sytë dhe thotë: më paska zënë pak gjumi. Pastaj këto fjalë ndoshta i tha në gjuhën e panjohur për mua. Gruaja me një zë të bukur i tha diçka dhe buzëqeshi me naze. Qeshe edhe babai. Pastaj bie heshtja. Pastaj e shoh një tufë dhensh, që po ashtu, m’u bë se po ikte në anën e kundërt të trenit. Njëherësh e shoh edhe një plim sorrash që shkojnë në drejtimin tonë. Babai më pyet: a mos je i uritur? Jo, i them. Nuk doja ta nxirrte bukën e kollomojtë të mbështjellë në çevre dhe kupën e drunjtë me djathë. Nuk desha të na shohin si hamë ashtu se njerëzit në kupe që ishin të veshur mirë mendoja kushedi si hanë e mund të na përqeshin. Mua nuk më vjen mirë të na shikojnë si hamë ne si të varfër. Unë e dija se kuleta e babait nuk ishte e zbrazët. Atë e dëshmonin teshat e babait me stof kamgarn. Por në shtëpinë tonë që e drejtonte njerka e babait s’ka pasur se çfarë të marrë përveç bukës së kollomojtë e një cope djathë. Kalavesh, më thotë babai, kur të kesh uri tregomë dhe përsëri nisi të kotej. Ndërkohë gruaja që është në kupe më ofron një çokollatë të madhe. Dhe, më flet me atë gjuhën e panjohur, gjithmonë me atë buzëqeshjen e saj të ëmbël. E marr çokollatën dhe buzëqesh edhe unë ngase nuk di t’i them faleminderit në gjuhën e saj të panjohur. Ajo përsëri më thotë diçka dhe nga toni i butë e miqësor e kuptoj se i pëlqeva si fëmijë. Kur u zgjohet babai, e mbledh veten dhe e pyes: baba, i them, pse më thërret kalavesh? Ai qesh, por nuk më tregon. Unë vazhdoj t’i shikoj drurët, shtëpitë e fshatrat si nguten të shkojnë  në anën e kundërt të trenit. Pastaj babai ia jep përsëri një gjumi të lezeçëm me ndonjë të gërhatur.

Derisa babai kotet unë i dëgjoj rrotat e trenit që bëjnë njëfarë muzike të rrallë xhazi. Njeriu që është pranë meje vazhdon të pijë duhan dhe herë pas here e lexon një gazetë. Gruaja ndërkaq e lë librin dhe mundohet të flasë me mua. Më në fund e marr vesh se don ta marrë vesh si quhem. Ajo me gishtin e saj tregues drejtuar kah zemra e saj përsërit: Gertruda, pastaj e drejton gishtin kah unë dhe me zë pyetës thotë: Kalavesh? Jo, jo, i them unë, nuk quhem kalavesh…

Babai i cili e kishte dëgjuar përpjekjen tonë për bisedë u zgjohet dhe në gjuhë të panjohur i thotë gruas disa fjalë e në fund e thot emrin tim: Bardh!

O Bard! thotë gruaja Pastaj shton diçka duke buzëqeshur. Babai pastaj bën shpjegime të gjata në gjuhën e panjohur. Derisa ata bisedojnë e njeriu i ndez cigaret njërën pas tjetrës, pas meje dhe me mua vjen hija e Xhijes, pemët dhe kujtimet për nënën dhe Tifen.

Ky ishte takimi im i parë me botën e panjohur, me botën për të cilën njerka e babait sa herë që shkonte te të vetët, shtatë orë larg, thoshte: Po sa e madhe që është bota.

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.