Formimi i shumicës dhe gjashtë opsione të (pa)mundshme

Kush me kë, kush nga çka do të heqë dorë dhe çfarë lëshime do të bëjë janë pyetjet kryesore pas situatës së ndërlikuar për shkak të dallimit të vogël që e sollën zgjedhjet, shkruan Evropa e Lirë, transmeton Portalb.mk.

Deri javën e kaluar, para heshtjes së zgjedhore për zgjedhjet parlamentare, që u mbajtën  të mërkurën, të gjithë liderët e partive vizatuan konturet e partnerit të dëshiruar dhe të padëshiruar për koalicionin e ardhshëm qeverisës.

Rezultatet, të cilat sollën një situatë të ndërlikuar për shkak të numrit të afërt të mandateve të fituara nga dy koalicionet më të mëdha LSDM dhe VMRO-DPMNE, duket se përkohësisht i kanë qetësuar udhëheqësit në dhënien e kushteve konkrete.

Sipas përllogaritjeve të KSHZ-së, tani për tani, nëse kundërshtimet partiake nuk ndryshojnë asgjë, më së shumti mandate ka koalicioni “Mundemi” i udhëhequr nga LSDM 46, pastaj vjen koalicioni “Ripërtrirja” i udhëhequr nga VMRO-DPMNE me 44, ndërsa BDI 15, Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa fitoi 12 vende dhe Levica me dy deputetë dhe PDSH një.

Të gjitha përllogaritjet partiake fillojnë me 61 deputetë, aq sa është minimumi i nevojshme për të formuar shumicë qeveritare në Kuvend, nga e cila duhet të vijë mandatari i qeverisë së re, i cili duhet të propozojë kryeministrin dhe përbërje qeveritare.

1. LSDM dhe BDI

Një opsion për të cilën udhëzojnë numrat nga mandatet e marra është koalicion i sërishëm i LSDM-së dhe BDI-së. Koalicioni “Mundemi” i udhëhequr nga LSDM dhe partia e Ahmetit së bashku do të kishin saktësisht 61 deputetë.

Por që kjo të ndodhë, sipas deklaratave të bëra deri më tani, BDI duhet të braktisë idenë për kryeministër shqiptar, konkretisht ish-deputeti Naser Ziberi, të cilin ata e promovuan në fushatën e tyre zgjedhore si kandidat për kryeministër të qeverisë së ardhshme.

Përkatësisht, udhëheqësi i LSDM-së, Zoran Zaev në një intervistë për REL dhënë para zgjedhjeve pohoi se rezultatet e zgjedhjeve nuk kanë mundësi t’i detyrojnë të krijojnë përsëri një koalicion me BDI, duke përmendur pritjet për votat e fituara të Aleancës për Shqiptarët dhe Alternativën.

“Koalicionet formohen në bazë të programeve, por jo në shantazhe”, ishte i prerë Zaev, duke iu referuar insistimit të Ahmetit për kryeministër shqiptar.

Në këtë kombinim, është e paqartë se si Ahmeti do të pozicionohet në relacion me pretendimin e tij personal se Zaev nuk do të jetë Kryeministri, që ai theksoi gjatë fushatës zgjedhore. Që të dy, për të formuar koalicion, duhet të falin njëri-tjetrit fyerjet që i drejtuan mes veti derisa ishin në garë për vota.

2. AA, Alternativa, BDI, PDSH dhe LSDM

Për një shumicë më të qëndrueshme, ekziston mundësia edhe Alternativa me Aleancën për Shqiptarët, e cila ka 12 deputetë dhe PDSH, e cila ka një, të bashkohet me koalicionin BDI-LSDM. Kështu, shumica e qeverisë do të ishte shumë më e qëndrueshme dhe do të kishte 74 deputetë.

Por, Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa nuk kanë asnjë dallim me këto dy palë për çështjet kryesore – Marrëveshjen e Prespës, NATO-s, Bashkimin Evropian ose Marrëveshjen me Bullgarinë, por kanë padurim të fortë, sidomos me BDI të cilët kreu i Aleancës Zijadin Sela i quan “shqiptarët sezonalë”.

3. AA, Alternativa, LSDM, PDSH dhe Levica

Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa me 12 deputetët e saj nuk janë të mjaftueshme për të pasur një shumicë së bashku me LSDM-në, d.m.th. ata do të kishin gjithsej 58 deputetë. Shumica do të mund të kërkohej edhe te deputeti vetëm i PDSH-së si dhe dy të Levicës por kjo duket opsion i pamundur për shkak të qëndrimeve të partisë së Dimitar Apasievit, e cila për herë të parë po hyn në parlament.

• Levica ka akuzuar se ia kanë vjedhur 3 mandate, do të padisë anëtarët e KSHZ-së

Apasiev disa herë publikisht ka pohuar se kushti i parë për koalicion për të formuar qeveri do të ishte anulimi i Marrëveshjes së Prespës.

“Gjëja e parë kur hyjmë në parlament, kushti i parë për një koalicion me ne do të jetë fillimi i procedurës për anulimin e Marrëveshjes së Prespës”, thoshte Apasiev në pranverë.

Ky pozicion praktikisht e bën të pamundur koalicionin e së Majtës me LSDM-në, parti që qëndron prapa Marrëveshjes së Prespës dhe e konsideron atë si vendimtare për përparimin e vendit në rrugën Euro-Atlantike.

4. VMRO-DPMNE, BDI dhe Levica

Kundërshtimi i marrëveshjes që e bëri vendin Republikën e Maqedonisë Veriore, nga ana tjetër, mund të çojë në ngjashmëri midis Levicës dhe VMRO-DPMNE. Në një intervistë për REL, lideri i partisë opozitare Mickoski përsëriti se ata ishin “kundër kapitullimit që e solli Zoran Zaev me nënshkrimin e Marrëveshjes së Prespës”, por që ata nuk do ta injoronin realitetin. Por, nga ana tjetër, VMRO-DPMNE vazhdimisht përsërit që ata janë për anëtarësimin e vendit në NATO, se është një synim strategjik i vendit, diçka të cilën Levica e kundërshton.

“Levica është hapur kundër anëtarësimit të Maqedonisë në paktin e NATO-s dhe angazhohet për shpërbërjen e saj! Nga ana tjetër, Levica i mbështet aspiratat evropiane të Maqedonisë, por jo me çdo kusht. “Nëse aspiratat evropiane nënkuptojnë një treg edhe më të egër dhe të pakontrolluar dhe privatizime, që do të nënkuptonte varfërim edhe më të madh të punëtorit të Maqedonisë dhe trajtimin e tij si skllav modern, atëherë Levica është kundër proceseve të tilla.”

• Partitë e uruan anëtarësimin e Maqedonisë së Veriut në NATO

Levica dhe VMRO-DPMNE, nëse arrijnë të kapërcejnë dallimet për Aleancën Ushtarake të Atlantikut të Veriut, së bashku do të kishin 46 deputetë dhe do t’u mungonin edhe 15 të tjerë për shumicë qeveritare. BDI ka pikërisht aq, por Mickoski tha se është gatshëm të negociojë me partinë e Ahmetit, por nuk do të pranojë kryeministër shqiptar. Në një kombinim të tillë, problem do të ishte marrëveshja e Levicës me BDI në një shumicë të mundshme qeveritare. BDI e konsideron ligjin për përdorimin e gjuhëve të miratuar në vitin 2018, si një nga sukseset e tij më të mëdha e të cilin Levica kërkon të shfuqizohet,.

“Partia e konsideron ligjin si një” shpërthim ekspansionist të nacionalizmit shqiptar për ringjalljen e partisë kriminale BDI”, tha Levica pas miratimit të ligjit.

BDI-në dhe VMRO-DPMNE, përveç insistimit të Kryeministrit shqiptar, i ndan ligji për gjuhët, të cilin partia e Mickoski e konsideron të keq, por edhe qëndrimin ndaj Marrëveshjes së Prespës.

Sipas kësaj shpërndarjeje të forcave, nuk është i mundur koalicion i VMRO-DPMNE me të gjithë të tjerët përveç BDI. Përkatësisht, Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa, e cila ka 12 deputetë, VMRO-DPMNE me 44 të saj, e majta me dy dhe PDSH me një të bëjë gjithsej 59, për dy deputetë të pamjaftueshëm për të formuar një shumicë qeveritare.

5. VMRO-DPMNE, BDI, AA, Alternativa dhe PDSH

Për më tepër, Aleanca për Shqiptarët dhe Alternativa para zgjedhjeve vendosi një kusht për një koalicion që mund të ishte në kundërshtim me angazhimet e VMRO-DPMNE.

Duke folur për koalicionet pas zgjedhjeve, Sela tha se ata do të formojnë koalicion me atë parti politike që do të pranojë programin e tyre në të cilin nuk ka procese të kthyeshme dhe nuk do të kthehet nga rruga jonë.

“Tashmë jemi anëtare e NATO-s, në rrugën për në BE, marrëveshjet me fqinjët duhet të respektohen, etj., etj.”, tha Sela duke theksuar që secila parti e cila “merr guximin të na kthejë mbrapa e përjashton veten” nga opsioni për koalicion.

VMRO-DPMNE, nga ana tjetër, si opozitë që kundërshton Marrëveshjen e Prespës, një nga marrëveshjet me fqinjët, respektimin e të cilave Sela përmendi si kusht, shpesh përsërit që do të përpiqet të ndryshojë atë realitet. Më eksplicitja në fushatën zgjedhore duket se ka qenë bartësja e listës në njësinë zgjedhore 1 Gordana Siljanovska Davkova.

“Më lejoni t’ju them diçka për emrin e vendit tonë. Unë personalisht nuk do ta përdor kurrë atë emër të imponuar dhe do ta quaj gjithmonë Maqedoni. Rivendosja e emrit tonë kushtetues është e mundur përmes Gjykatës Kushtetuese. Referendumi dështoi dhe askush nuk mund ta ndryshojë këtë fakt. Kjo është arsyeja pse unë do të kërkoj respektim të të drejtës ndërkombëtare, për të cilën profesorët e shquar të botës kanë thënë se është shkelur përmes Marrëveshjes së Prespës. Ne nuk e shpikëm emrin, por e trashëguam atë dhe nuk kemi të drejtë ta ndryshojmë, për shkak të paraardhësve tanë, por edhe për shkak të brezave tanë. Unë mendoj se është mirë që njerëzit që janë të gatshëm t’i japin shtetit të ulen në Parlament dhe në Qeveri. Njerëzit që në moshë të re donin dhe luftuan për dije, njerëz pa bagazhe, njerëz me besueshmëri dhe dinjitet. “Njerëz të tillë janë në listën bartës i së cilës jam”, tha Siljanovska.

6. Mickoski dhe Zaev së bashku

Edhe pse në një konfrontim parazgjedhor midis Mickoski dhe Zaev, lideri i LSDM-së u ofroi deputetëve rivalit politik për të formuar një qeveri minoritare dhe njoftoi se nëse ai fitoi do t’i kërkonte që t’i jepte deputetë në mënyrë që ata të mos shantazhohen nga BDI, këtë mundësi disa ditë pas zgjedhjeve askush nuk i përmend dhe për momentin duket e pamundur.

Përndryshe sipas Kushtetutës, Kuvendi i sapo zgjedhur mblidhet në një seancë konstituive jo më vonë se 20 ditë pas zgjedhjeve, që do të nënkuptonte se do të duhet të mblidhej jo më vonë se në gjysmën e parë të gushtit. Pastaj Presidenti Stevo Pendarovski ka dhjetë ditë nga konstituimi i Kuvendit për t’ia dorëzuar mandatin kandidatit të partisë ose partive që kanë shumicë në Kuvend. Sipas Kushtetutës, mandatari i caktuar për kryeministër atëherë ka njëzet ditë për të propozuar përbërjen e Qeverisë, të cilën përbërja e re parlamentare duhet të votojë me shumicë.

LSDM, partia që e udhëheq koalicionin, i cili sipas rezultateve nga e mërkura ka më shumë vota, tha se mandati për të formuar qeverinë e ardhshme shkon te Zoran Zaev i cili do të jetë Kryeministri i ardhshëm i Republikës së Maqedonisë Veriore, por njoftoi se do të shkojë me pushime nesër, e pas Ilindenit. në përputhje me afatet ligjore, ata do të hyjnë në procesin e përcaktimit të koalicionit qeveritar të udhëhequr nga LSDM