A është Amerika një shtet i dështuar?

Eshtë kjo pyetja e ngritur nga David Rothkopf, në një analizë të botuar në revistën amerikane të politikës së jashtme, “Foreign Policy“, përkthyer nga Lexo.al.

Ja analiza:

Ne kemi liderin e tenxhereve të kallajve, kotësia e të cilit nuk njeh kufij. Ne kemi një familje të zjarrtë që mbulon foletë e saj pa marrë parasysh ligjin ose mirësjelljen e përgjithshme. Kemi mospërfillje për vlerat brenda dhe jashtë vendit, përbuzje për demokracinë, uri për kufizimin e një shtypi të lirë, admirimin për banditë dhe burra të fortë në mbarë botën.

Ne kemi të gjitha prodhimet e një republike banane. Por më keq, ne po tregojmë shenjat treguese të një shteti të dështuar. Qeveria jonë ka pushuar së funksionuari. Politika e partive dhe interesat bruto të veta kanë bërë partinë e shumicës të pavetëdijshme për përgjegjësitë e saj ndaj zgjedhësve të saj dhe Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara. Në baza ditore, republikanët shikojnë liderin e tyre që shkelë jo vetëm traditat dhe standardet e zyrës së lartë që ai drejton, por përmes mosveprimit të tyre i bëjnë të mundur që ai personalisht të përfitojë nga presidenca, të promovojë politika që u ndihmojnë miqve të tij dhe klasës së tij në dëm të shumicës së popullit amerikan, dhe sulmon seriozisht parimet mbi të cilat u themelua vendi – nga liria e fesë deri tek ndarja e pushteteve.

Ngjarjet e kohëve të fundit kanë pasqyruar këtë situatë të zymtë dhe e kanë kthyer atë në të tmerrshme. Tani e dimë se Donald Trump zgjodhi një njeri si këshilltarin e tij të lartë të sigurisë kombëtare, të cilin të dy ish presidentët e kishin shkarkuar dhe e kishin paralajmëruar kundër marrjes së tij në punë. Ne e dimë që Shtëpia e Bardhë e Trump nuk arriti të vivoje këtë njeri që do të besohej me disa nga sekretet dhe vendimet më të ndjeshme të Amerikës. Ne e dimë se ata nuk e kaluan nga processet e sigurisë që pozicioni i tij kërkonte, por lejuan atë të veprojë lirisht në atë pozicion. Ne e dimë se ky njeri, gjenerali Michael Flynn, mori pagesa të konsiderueshme në para në dorë nga një armik, Rusia, dhe nga një aleat në emër, me të cilin kemi marrëdhënie të pasigurta, Turqinë. Ne e dimë se Flynn nuk arriti të fshehë ato pagesa në kundërshtim me ligjin.

Në të vërtetë, e dimë se e vetmja gjë që mund ta mbajë Flynn larg burgut për vepra penale është nëse ai bën një ujdi me prokurorët që po hetojnë tani sjelljen e tij. Si pasojë e zbulesave që lidhen me këto hetime, ne e dimë se Flynn kishte kontakt të vazhdueshëm me zyrtarët rusë gjatë fushatës dhe, pasi u emërua këshilltar i sigurisë kombëtare, kishte biseda me ambasadorin rus për të cilin ai gënjeu tek populli amerikan dhe, me sa duket, Zëvendës Presidentin e Shteteve të Bashkuara. Ne e dimë se këto biseda kanë qenë të paligjshme gjithashtu.

Ne nuk e dimë kur presidenti u bë i vetëdijshëm për lidhjet e Flynn-it në Rusi, ose nëse ai miratoi ose nuk i miratoi ato. Ne e dimë se anëtarët e tjerë të ekipit të tij të fushatës – duke përfshirë kryetarin e fushatës dhe një këshilltar të emërtuar të politikës së jashtme – kishin gjithashtu lidhje me Moskën, që ishin mjaft afër sa u detyruan të jepnin dorëheqje gjatë fushatës. Ne gjithashtu besojmë se ata mund të jenë në qendër të një hetimi federal që filloi gjatë fushatës së vitit të kaluar për natyrën e marrëdhënieve midis fushatës së Trump dhe qeverisë ruse që po përpiqej në mënyrë aktive të shkatërronte demokracinë e SHBA-ve. Ne gjithashtu e dimë se një tjetër këshilltar i fushatës të Trump, Roger Stone, pranoi të kontaktojë me agjentë të njohur rusë, përfshirë kontakte që mund të sugjerojnë për shkak të kohës që janë bërë bashkëpunim në lidhje me zbulimin e dokumenteve që dëmtuan fushatën e Hillary Clinton.

Trump ka qenë në dijeni të polemikave që rrethojnë këto lidhje edhe para konventës së GOP vitin e kaluar. Ai ka qenë padyshim i vetëdijshëm për hetimet në këto lidhje që nga fitorja e tij. Jo vetëm që kjo nuk duket se ka ngjyrosur veprimet e tij publike, por përkundrazi ka shprehur në mënyrë të përsëritur admirimin për Vladimir Putin, mbështetjen për sulmin e Moskës ndaj demokracisë amerikane, mbështetje për politikat që do të përfitonin rusët dhe së fundmi javën e kaluar ka pohuar një pikëpamje se rusët nuk ishin pas këtyre sulmeve – pavarësisht nga pikëpamja unanime e të gjithë komunitetit të zbulimit amerikan.

Kur më 24 janar, Trump ju tha nga prokurori i përgjithshëm i Shteteve të Bashkuara, Sally Yates, se kishte dëshmi bindëse se Flynn kishte gënjyer dhe se ai mund të ishte komprometuar nga rusët, Trump nuk bëri asgjë. Për tre javë, Flynn vazhdoi të shërbejë si këshilltar për sigurinë kombëtare, të marrë informacione të klasifikuara, të bëi thirje sensitive, të emërojë personelin dhe të mbikëqyrë aktivitetet e sigurisë kombëtare të administratës Trump. Nuk ishte derisa një raport i gazetave zbuloi hetimin për Flynn dhe Trump ishte i detyruar ta shkarkonte me shpejtësi. Para kësaj, me sa duket për arsye të tjera, por që tregoi edhe përbuzjen e tij për operacionet e pavarura të Departamentit të Drejtësisë, Trump shkarkoi gruan që i kishte sjellë lajmin për Flynn.

Tani, disa ditë pasi dëshmia e kësaj gruaje para Kongresit dhe dëshmia e mëparshme nga drejtori i FBI-së e bëri të qartë se ekzistonte një hetim i vazhdueshëm serioz i lidhjeve të ekipit të Trump me Rusinë, presidenti ka zgjedhur të shkarkoi kreun e FBI-së. Në mes të një hetimi mbi mundësinë që disa nga këshilltarët e tij më të afërt kryen krime jashtëzakonisht të rënda – dhe para se dikush të dinte se cili ishte roli i Trump-it ose cila ishte njohja mbi këto – Trump ka shkarkuar njeriun që po drejton hetimin kundër ekipit të tij. Nëse përfshijmë shkarkimin e ish-Prokurorit të Shtetit të SHBA-ve, Preet Bharara, kjo e bën të tretën herë e shkarkimit të një personi të profilit të lartë që luan një rol kryesor në hetimin e administratës së Trump-it, nga koha e shkurtër që kur mori presidencën.

Nuk e dimë se çfarë krimi mund ose nuk mund të jetë kryer – por shohim disa modele të sjelljes. Të gjithë janë thellësisht të shqetësuar. Trump ka treguar në mënyrë të përsëritur një shpërfillje të pamatur për sigurinë kombëtare të SHBA-ve dhe interesat kombëtare. Ai ka treguar një përbuzje për ligjin dhe për sistemin ligjor amerikan. Dhe kur sfidat për ligjshmërinë e sjelljes së bashkëpunëtorëve të tij janë ngritur, Trump ka vepruar në mënyrë të përsëritur në mënyra që duket se kanë për qëllim parandalimin ose pengimin e aftësisë së atyre që do të kërkonin të vërtetën. (Ndoshta më keq, ai rregullisht përdor Twitter dhe media të tjera për t’u bërë atyre atë që ai kurrë nuk i bën Rusëve që sulmuan demokracinë tonë: denigron dhe diskrediton këta individë për bëjnë punën e tyre në bazë të detyrave të tyra për të cilat janë betuar).

Kjo sjellje thellësisht shqetësuese bëhet më shqetësuese nga fakti se në rrethana të tjera, ashtu si kur ligjshmëria e politikave të emigracionit u përsëritën në mënyrë të përsëritur nga gjykatat, ai ka sulmuar gjyqtarët dhe nuk ka treguar vlerësim për statusin e tyre të pavarur dhe ekuivalent në degën e ekzekutivit në sistemin tonë të qeverisjes. Me fjalë të tjera, ai ka shfaqur në mënyrë të përsëritur dëshirën për të sulmuar sistemin, ligjet dhe Kushtetutën që ai u betua gjatë betimit. Ai e ka bërë këtë duke përdorur të gjitha mjetet e një demagogu dhe disa prej atyre që zakonisht lidhen me regjimet autoritare.

Ne kemi arritur në një moment krize në historinë e demokracisë amerikane. Dikush duhet të kthehet në masakrën e natës të së shtunës kur Richard Nixon për të gjetur një përpjekje të barabartë me Masakrën e Ngadaltë të Yates, Bharara, dhe Comey ndërsa ata po conim përpara përgjegjësitë e tyre hetimore. Por presioni ndaj të tjerëve në qeveri do të rritet. CNN ka raportuar se urdhër fleta të rëndësishme juridike janë lëshuar për bashkëpunëtorët e Flynn në lidhje me çështjen e Rusisë. Ata gjithashtu kanë raportuar se Komiteti i Financave i Senatit po kërkon të dhëna financiare të ekipit të Trump (i cili duhet domosdoshmërisht të përfshijë Trump dhe dhëndrin e tij Jared Kushner, duke pasur parasysh historinë e marrëdhënieve të tyre të biznesit me rusët) si pjesë e hetimit të tyre.

Por ndërkohë që ky hetim po fiton vrull, Trump po vepron më keq dhe me dëshpërim (siç ilustrohet jo vetëm nga veprimi i Comey apo tweetet e tij që kërkojnë të frikësojnë Sally Yates para dëshmisë së saj, por edhe nga sjellja e tij e çuditshme, duke përfshirë, për shembull, interpretimin shtrembërues dhe mashtrues i dëshmisë së ish drejtorit të inteligjencës kombëtare James Clapper). Letra e shkarkimit të Trump të Comey gjithashtu cuditërisht i referohej “tre rasteve të veçanta” në të cilat drejtori i FBI-së e njoftoi presidentin se ai nuk ishte “nën hetim” para se të vazhdonte të thoshte se ai “pavarësisht kësaj” ishte dakord me Departamentin e Drejtësisë që Comey duhet të shkarkohej.

Çfarë do të thotë kjo “gjithsesi”? Duket se sugjeron se nëse nuk kishte dyshuar se Comey do thonte se Trump nuk ishte nën hetim, ai do të kishte arsye për ta shkarkuar atë.

Trump po vepron si një njeri i dëshpëruar, për të mos përmendur një person fajtor. Se ekipi i tij, në veçanti Kellyanne Conway, ka shkuar në televizion për të argumentuar se shkarkimi i Comey ishte në rregull, sepse Trump nuk është personalisht nën hetim është mbrojtja e një narcisisti i cili nuk i kupton përgjegjësitë që ai ka si president. Është gënjeshtër pas gënjeshtre pas mashtrimi pas keqdeklarimeve për të mbrojtur njeriun e tyre. Me çdo rrokje që ata shprehin, e bëjnë atë të duket më fajtor.

Këto lajme nuk humbasin në pjesën tjetër të botës. Ata shohin një Amerikë ndryshe nga çdo gjë që ata mund të kujtonin dhe një udhëheqës i cili nuk është i përshtatshëm për zyra. Një diplomat në një tubim në këtë hemisferë the “Ne shpesh kemi diskutime në shtëpi nëse Trump është i çmendur. Ne mendojmë se ai është. Kemi pasur përvojë me liderët e tillë në Amerikën e Jugut. Por unë kurrë nuk prisja ta shoh atë në Uashington. “Është një ndjenjë që kam dëgjuar në një formë apo një tjetër shpesh në javët e fundit.

Amerika duket si një vend që kurrë nuk ka qenë më parë. Trump është qesharak në rrethanat më të mira, një turp bazuar në sjelljen e tij të njohur deri tani dhe një kërcënim për rendin dhe sigurinë globale me çdo veprim që ai merr. Ai e diskretizon zyrën që mban dhe qeverinë që ai drejton.

Por për çdo sulm ose sulm ndaj sistemit tonë nga Trump dhe ekipi i tij, për çdo akt të bashkëpjesëmarrjes nga jovertebrorët të cilët udhëheqin GOP në Capitol Hill, ka pasur një pjesë të qeverisë dhe sistemit të SHBA-së për ta bërë atë kundërpeshë. Gjyqtarët kanë ndaluar urdhra të këqija ekzekutive. FBI ka hetuar – me pasoja për karrierën personale për hetuesit që do të mallkohen.

Shkarkimi i Comey është një përshkallëzim. Nëse Trump lejohet të largohet me këtë pa pasoja dhe të emërojë një shërbetor si shef hetues për ekipin e tij plot gabime, bota do të shohë Shtetet e Bashkuara si një shtet dështues, i cili po i kthen shpinën ideve kryesore mbi të cilat u themelua – që asnjë individ nuk është mbi ligjin dhe se ata që janë në qeveri, në çdo nivel duke përfshirë presidentin, punojnë për popullin. Vetëm nëse emërohet një prokuror i pavarur, Amerika do të shihet si një komb ligjor bazë me të cilën është karakterizuar kaq shumë kohë. Vetëm në qoftë se bëhet një hetim i plotë që përfshin shqyrtimin e lidhjeve familjare të Trump në Rusi (dhe gjetkë) dhe si këto mund të kenë kompromentuar Shtetet e Bashkuara, do të dërgohet mesazhi se Amerika është kombi që për shumë kohë është parë si një shembull në botë.

Kjo do të kërkojë një angazhim dypartiak për të vërtetën dhe drejtësinë. Në fund të fundit, dhe sa më shpejt që të jetë e mundur, do të kërkojë që sistemi ynë dhe njerëzit të refuzojnë Trumpin dhe ata që e rrethojnë atë – të cilët kanë bërë shumë për të turpëruar zyrat që mbajnë dhe minojnë qëndrimin e Amerikës në botë./Lexo.al/

Përkthyer nga Foreign Policy, nga Lexo.al.