“Qazooo, ku do thejsh çafën”?!

Qaza, nëpunës i ri me stazh, por jo edhe me moshë, kthehet nga puna i mërzitur. Ka dy-tre vjet që punon e ende karrige nuk ka. Se zyrë hiç se hiç. Herë ulet në ndonjë karrige të  zbrazët kur shkon diku ndonjë nëpunës ose nëpunëse, herë endet korridoreve. Herë bredh zyrë më zyrë. Kolegët që kanë lëshuar rrënjë në punë  i thonë:

“Hajt Qazo, shko në shtëpi! Vjen nga fshati, lodhesh! Ec se ne t’i bëjmë punët. Po Qaza nuk do. Ai do të punojë. Ta mësojë punën.
Kur kthehet nga puna, në shtëpi, i ha nja dy kafshore bukë e mundohet të pushojë, por nuk mundet. Mërzitë nuk e lënë të qetë. Sa kohë ka kaluar, ende nuk i japin një karrige, të ulet e të punojë. I duket se ia bëjnë me qëllim që të thotë: e lash punën! Po ai nuk e ka ndërmend ta bëjë një axhamillëk të tillë.

Në mbrëmje del në kafenenë e fshatit ku jeton.  Atje e gjen lokalin si rëndomë: plot njerëz që luajnë letra ose domino. Tym duhani, sa të duash, ani se duhani është i ndaluar me ligj. Atje njëri me cigaren ngjitur për buzën e poshtme e me letrat në dorë, pak i përqendruar te dëshira për t’i renditur letrat, pak “për të bërë politikë”, imponohet gjithmonë duke komentuar e madje edhe duke i“duke sugjeruar” BE-së  se çfarë është dashur të bëjë dhe ku ka gabuar që ndodhi kjo që ndodhi në Krime. Qaza nuk e ka për qejfi këtë komentues që “di gjithçka”, nuk e do as atmosferën e kafenesë, po megjithatë e kërkon një vend me sy, të ulet. Nuk e gjen vendin. Kafeneja është dang e mbushur. Del jashtë, po as jashtë  nuk shpëton nga tymi, sepse jashtë e pret smogu.
Ikën në shtëpi, duke mbështjellë me shall gojë e hundë. Nuk i shkohet as në shtëpi sepse atje e presin hallet, e pret e varfëria që rri gojëhapur, e presin edhe gazetat mbi tavolinë, lajmet në televizion, që do të thotë se, krahas mjerimit, e pret “e vërteta e llakuar, e maskuar” që ta ofron pushteti dhe partitë politike. Me një fjalë edhe në shtëpi e ndjek parehatia. Fundi: askund s’ka rehati, askund nuk ikën dot nga mjerimi, nga mospasja dhe nga  politikomania e ditës që i ka pushtuar njerëzit dhe mediat. Dhe, kjo situatë e bën të ndjehet keq, të ndjehet i braktisur. Çka është më e keqja, edhe shokë më nuk ka. Miqtë e dikurshëm i largohen, për shkak se ky nuk është i preferuari i partive, sepse nuk është dëshmuar me të ngjitur pllakatesh. Po çfarë të bëjë? Ku të shkojë? Ah, sikur të ketë mundësi të kthehet prapa në ditët e rinisë, para njëzet vjetëve, kur së paku shokët nuk kanë qenë të ndarë kështu në “tonët” dhe “të tyre”! Futet në shtëpi. I duket se mobilet e vjetra e përqeshin. Shpejt e ndez televizorin: lajmet! Një debat ku shtatë a tetë mysafirë i bëjnë temena kryetarit të partisë. E fik televizorin.

Përsëri del nga shtëpia. Ku të shkojë tjetër, përveç se në kafene? Në fshat s’ke ku del tjetërkund. Edhe mikpritje nuk ka më që t’i trokasësh dikujt në derë.
Për një copë rrugë që e kalon rrugës kah kafeneja, një shirit i gjatë mendimesh i sillet nëpër kokë: hyxhymi i partisë, të thashë e më the, ky tha kështu, ai ia ktheu, me një fjalë politika e ditës e shndërruar në mentalitet dhe që ka kaluar thuajse në një mentomani kolektive; në fjalë që bredhin andej e këndej të ngarkuara me autoritet e me pushtet. Dhe, një zot e di se si na ndodhi të vijmë në këtë situatë ne që parti kemi pasur idenë kombëtare. Po kjo nuk është me rëndësi, mendon Qaza. Me rëndësi është se ajo, politika e ditës, hyxhymi i partisë, ka mbushur çdo birë të kësaj hapësirës sonë, çdo pore të jetës dhe edhe më me rëndësi është se ajo kërkon nga ne që detyrimisht të renditemi diku, të bëhemi pjesë e një tufe, e një grupi tifozësh ku nuk lejohet  mendimi i lirë, ku nuk lejohet ta kesh mendimin tënd sepse “ka kush mendon për ty”, ku duhet të heqësh dorë nga dashuria për gjuhën dhe nga patriotizmi, por edhe nga vetvetja ose së paku mos të flasësh në këtë temë,  sepse gjuha dhe patriotizmi  “e kanë patronin e tyre me myhyr të Bajram beut”, ku nuk guxon të jesh krenar,  ku nuk je asgjë më shumë se një numër, se një votë, se një pikë ujë që bie në tokën e plasaritur nga thatësia e tretet në asgjë, ku, po more guximin ta thuash një fjalë, një ide, mbaron si armik me etiketën e rëndë “ky s’është yni” dhe me këtë etiketë mund të dëmtosh edhe njerëz të tjerë të pafajshëm. Pra, prej individit kërkohet ta nënshkruajë pozitën e të nënshtruarit. Qaza ëndërron një jetë tjetër. E ëndërron demokracinë e Perikliut. E ëndërron, po s’ka!

Në dëshirën që jeta të bjerë në binarët normalë, ku do të mbretërojë përmbajtja, vlerat e traditës, dhe standardi që do ta mbrojë dinjitetin njerëzor dhe kombëtar, e sheh se ka arritur para kafenesë. E hap derën dhe bufff shtëllunga e tymit të duhanit ia zë frymën. Ndalet pak te dera. Shikon a ka vend. E sheh në një qosh një tavolinë ku ka vend. “Phi, ai komentuesi me cigaren ngjitur për buzën e poshtme”! Nuk e ka për huji atë, por s’ka kah ia mban. “
“A është e lirë karrigia”? pyet Qaza, ndonëse nuk do fort ta përmend fjalën karrige.
“Ohoo, Qazo, taj t’presëm”! i thotë njëri. “Çllo, çllo letrat e reja!… Sa kanë dalë pi furre! Hala t’ngrofta janë”! shton duke qeshur njëri që është ulur aty, kurse komentuesi shikon kah televizori dhe vetëm përsërit:
“Ap nanën… bre nanën… t-hu nanzën e nanës”!
Qaza ulet. Komentuesi me cigaren varur në buzën e poshtme, buzëqesh duke i zbuluar dhëmbët e tij të verdhë.
“A e pae lalë, xhi bani Putini”?… i drejtohet Qazës, por pa pritur përgjigje, ai i drejtohet kamerierit: “Kamerier”! bërtet ky me cigaren në buzë, “katër çaja!… Prajt, prajt! Ej, lej çajat, a mundesh katër espresa, be! Çullo ene doni send para kafes se kanam untau”!
Tash janë katër veta. Gjatë kohë luajtën letra. Kur ky, Qaza, e shikon orën. Një e gjysmë, pas mesnate. Kurse nesër duhet të zgjohet herët. Do të shkojë në punë. Ngrihet, i thotë kafexhiut t’ia shkruajë llogarinë, sepse, si zakonisht, ka humbur në letra.

Del i rraskapitur pas gjithë atyre lojërave me letra në kafenenë me tavan të ulët, i lodhur nga zhurma, nga tymi i duhanit, me bark të rënduar nga kafetë e çaji që ka pirë, i bezdisur nga komentet e lajmeve që i bën ai me cigaren në buzë dhe nga të sharat e njerëzve brenda.
Në shtëpi nuk e merr gjumi. Letrat, komentet e politikës, kujdesi mos t’i rrëshqasë ndonjë fjalë, e cila do të shkonte në vesh të pushtetit, të partisë. Dikur rrezet e para të agimit futen në dhomë, ku ai rrotullohet në shtrat. Mëngjes. Çohet. Bëhet gati. Do të shkojë në punë.
Ulet në autobusin urban, një autobus i vjetër i blerë diku në Slloveni. Sa ulet, duhet të çohet se amortizatorët e autobusit janë një katastrofë e vërtetë. Nuk i duron ato, sepse mund të shkaktojnë telashe me veshkat, në të cilat mjeku i ka thënë se ka gurë. Në veshë i shkaktojnë një kakofoni bisedat e njerëzve.
Dikush thotë: “Fol, bre, maqedonisht të të kuptoj”!… Ai e kthen kokën kah dritarja. Do blerimit t’i jepet. Në atë çast një njeri fillon të flasë. Njeriu, pa e njohur e pa e ditur i qahet se është mbytur duke shkuar derë më derë të kërkojë punë për tre fëmijët e tij të mëdhenj, dy prej të cilëve paskan fakultet të kryer. E shan sistemin me një sportel. “Një sportel me një mijë e njëqind dyer!…”. Qaza e dëgjon, kurse njeriu e tjerr perin e muhabetit e del te ai që ka bërë gjithë atë pasuri e deri dje s’ka qenë më shumë se një njeri i cili mezi e ka siguruar kafshatën e gojës për vete e për familjen e tij të vogël, kurse ky njërin prej fëmijëve nuk e punëson dot. “Prej kah vëlla, e kanë bërë gjithë atë pasuri?… Pa e pasur ndonjë lidhje, nuk ka mundësi të bëhen ato pallate, ato vetura, brenda natës… aty për aty!…”.  Qaza s’e shikon në fytyrë, s’e heq shikimin nga dritarja e autobusit. I ka hallet e veta. Plot.

“Hej, o Qazë”, i thotë njeriu, “njo be vlla, se e kije privilegj t’um njojsh mu!”. Atëherë Qaza e sheh se pranë vetes e ka një të njohur. I njohur po, por s’i kujtohet emri. Kur bëhet gati të flasë me të, njeriu hidhërohet dhe largohet.
Qaza zbret në stacion. Ndjehet keq pse u nda ashtu me të njohurin që i foli në autobus. Rrugës për në zyrë në gojë i ndjen grimcat e pluhurit nga autobusi i vjetër. Pastaj e sheh se edhe flokët i janë bërë për kurrkund nga ky pluhur që i është paluar mbi kokën e djersitur.
Kur hyn në zyrë, s’i sheh kolegët. Do të jenë diku duke pirë kafe me kolegët tjerë, në ndonjë zyrë tjetër. Ulet. Dhe, para vetes e sheh një pusullë të shkurtër: “Qazo, të thirri shefi”. Shkon. Shefi e lajmëron:
“Qazo, nuk do të kesh nevojë të vish në punë më”! Qaza tronditet. Ndërsa shefi e ngushëllon:
“Mos u mërzit, nuk do të vish në punë, por rrogën do ta marrësh”!…
Qaza del. Kah ecën i duket se dikush i bërtet në vesh: “Qazooo, ku do thejsh çafën”?

Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm ©Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.