RMV, paratë publike në media dhe situata me RTM janë aktuale, por me rekomandimet nga Pribe janë përmbushur pjesërisht
Ekspertët e mediave, gazetarët dhe menaxherët e mediave sot zhvilluan një debat të gjerë mbi çështjet e parave publike në media dhe gjendjen e Radio-Televizionit të Maqedonisë (RTM), në kuadër të ngjarjes “Deri ku jemi me reformën në media?”, që e organizoi Fondacioni për internet she shoqëri Metamorfozis, në kuadër të cilit u prezantua raporti përfundimtar i monitorimit të reformave në media dhe rekomandimet e fokus grupit “Opservatori i Reformave në media 2″, raporton Observatori Mediatik, përcjell Portalb.mk.
Vëmendjen kryesore në debat tërhoqën pikërisht dy nga katër shtyllat e Prioriteteve të Reformës Urgjente të Pribes në lidhje me lirinë e shprehjes – paratë publike në media dhe shërbimin e transmetimit publik RTM. Së bashku me shtyllën për fyerje dhe shpifje, këto dy shtylla morën vlerësimin përfundimtar se Prioritetet e Reformës Urgjente kanë filluar, por nuk janë përmbushur (shtylla e parë për radiodifuzerin publik) ose pjesërisht e përmbushur (shtylla e dytë për reklamimin e qeverisë, gjegjësisht paratë publike në media) për periudhën e monitorimit nga 1 nëntori 2019 deri më 15 dhjetor 2020.
Lidhur me reformat në media në RTM, Zoran Fidanovski, gazetar dhe anëtar i Këshillit të Agjencisë për Shërbime mediatike audio dhe audiovizuele (ASHMAV) informoi se konkursi për zgjedhjen e anëtarëve të Këshillit të ASHMAV dhe Këshillit Programor të RTM-së është ndalur, ndërsa kandidatëve, të cilët kanë dorëzuar aplikacion, u janë kthyer dokumentet dhe tashmë është e sigurt që do të shpallet konkurs i ri. Ai beson se kjo do të zgjasë të paktën edhe disa muaj, veçanërisht nëse bëhen ndryshime në Ligjin ekzistues për Shërbime mediatike audio dhe audiovizuele ose nëse përgatitet ligj i ri.
Fidanovski theksoi se me buxhetin e miratuar të shtetit për vitin 2021, vitin e ardhshëm ASHMAV do të ketë një buxhet të reduktuar për rreth 300,000 euro, ndërsa RTM-së si shërbim publik do t’i ndahen rreth 3.5 milionë euro më pak krahasuar me fondet që shteti ka caktuar këtë vit për ata. Këto fonde janë shumë më pak sesa fondet e parapara në Ligjin për ASHMAV që shërbimi i radiodifuzionit publik duhet t’i merr në vitin 2021.
Në pjesën e financimit të mediave, polemikë të madhe shkakto njoftimi i fundit i Kryeministrit Zoran Zaev se neni 102 i Ligjit për ASHMAV do të rishikohet. Dejan Georgievski nga Qendra për zhvillim të mediave (QZHM) tha se neni 102 i ASHMAV nuk ndalon reklamimin, por e ndalon buxhetimin për blerje të kohës ose hapësirës mediatike, gjegjësisht institucionet nuk guxojnë të parashohin fonde për hapësirë mediatike.
Ai vuri në dukje shembullin në vendet evropiane, ku paratë publike jepen vetëm për prodhimin e një cilësie cilësore dhe përmbajtje mediatike dokumentare, por jo për mediat, veçanërisht jo në radiodifuzion. Në rastin e vendeve evropiane, ka fonde filmike, të cilat përveç programeve cilësore të dramës dhe televizionit, në fushën e përmbajtjes dokumentare, mund të mbulojnë edhe gazetari hulumtuese. Ka raste kur ka fonde në të cilat mund të aplikojnë media lokale dhe rajonale, si dhe media jofitimprurëse, siç është rasti i Kroacisë, ku financohet përmbajtja që i kultivojnë dialektet lokale.
“Askush nuk jep para për media askund, veçanërisht jo në radiodifuzion, gjegjësisht në shërbimet mediatike audiovizuele”, tha Dejan Georgievski nga QZHM.
Violeta Gligoroska, koordinatore e programit në Fondacionin Metamorfozis, e theksoi edhe shembullin e Malit të Zi, ku ekziston një fond mediatik brenda Ministrisë së Kulturës që mbështet projektet mediatike përmes një konkursi publik çdo vit. Këtu përfshihen projekte për arsimin e përgjithshëm të popullatës dhe për shkrim-lexim mediatik.
Edhe Goran Gavrillov, drejtor i përgjithshëm i “Kanal 77” në debat theksoi se për të pasur ndonjë fond që do të ndahej nga fondi mediatik, duhet të ketë konkurs me projekte dhe një institucion të veçantë jashtë trupit rregullator ASHMAV që do të shpërndajë fondet.
“Për çdo projekt, për çdo ndihmë, duhet të ketë konkurs dhe duhet të ketë konkurrencë për atë produksion. Komisioni Evropian dhe Këshilli i Evropës nuk do të lejojnë që fondet të shpërndahen pa ndonjë çelës pa pas konkurs”, tha Gavrillov.
Qëndrimin e kundërt të mediave rajonale dhe lokale e shprehu Irena Arnaudova nga televizioni rajonal “TV M” nga Ohri, e cila reagoi lidhur me faktin se ndalimi i parave publike në media nuk vlen për mediat e shkruara dhe portalet e Internetit, të cilat nuk janë mbuluar nga rregullorja. me nenin 102 të Ligjit për ASHMAV.
“Ne, si shoqatë e mediave lokale dhe rajonale, kemi propozuar formulë për krijim të një Fondi për media, i cili do të shpërndajë shumën e parashikuar të parave në bazë vjetore bazuar në një formulë sipas disa kritereve”, tha Arnaudova.
Darko Duridanski nga Sindikata e pavarur e gazetarëve dhe punëtorëve të mediave (SPGPM) lidhur me kriteret që media të marrë fonde shtetërore, tha se rrallë dëgjohet që në kritere të përfshihet përmirësimi i programit me interes publik, kryesisht informues, si dhe situata ekonomike e gazetarëve. Si përvojë negative, ai përmendi subvencionet qeveritare për mediat e shkruara, të cilat nuk janë të kushtëzuara nga përmbajtje më të mirë, punësime të reja ose rritje të pagave të gazetarëve. SPGPM nuk është kundër krijimit të një fondi mediatik, por Duridanski thotë se ai duhet të jetë një fond për gazetarinë, pra punëtorët gazetarë.
Teksti është prodhuar në kuadër të projektit “Opservatori i reformave në media” të cilin e zbaton Fondacioni për internet dhe shoqëri “Metamorfozis”, me mbështetje financiare nga “Fondacioni Shoqëri e Hapur – Maqedoni”.
Përmbajtja e tekstit është përgjegjësi e vetme e autorëve dhe në asnjë mënyrë nuk mund të merret se i pasqyron pikëpamjet e “Fondacioni Shoqëri e Hapur – Maqedoni”.