Xhon Kenedi: Një idealist pa iluzione

Në një mbrëmje gjatë këtij muaj, Muzeu Amerikan i Arteve Smithsonian përkutoi një ditëlindje. Por mysafiri i nderit mungonte. Presidenti Xhon F. Kenedi, nëse do të kishte jetuar, do të kishte mbushur 100 vjeç të hënën, më 29 maj.

Vendi ishte i mbushur me miq të familjes Kenedi, pjesëmarrës të fushatës së Robert F. Kenedi të vitit 1968 për president dhe nga stafi i senatorit Eduard M. Kenedi, biografët e Kenedi dhe, së paku, disa Kenedis, përfshirë këtu Kerolajn Kenedi, vajza e presidentit.

Audienca e përshëndeti atë ngrohtësisht, por u shfaq, në tërësi, e ndrydhur. Folësit i referuan, këtu atje, Presidentit Trump, i cili tani është ulur në tryezën ku ka punuar Kenedi dikur. Ishte e vështirë të shpëtosh nga ndjenja se trashëgimia e Kenedi – Amerika që ai projektoi dhe ndihmoi të ndërtohej – është në eklips.

Është e vështirë të imagjinohet një president shumë më i vogël nga Kenedi, si zoti Trump. Por është më shumë se kaq. Besimi i Kenedit në atë që shkruesi i tij i fjalimit, Ted Sorensen, e quajti “politika e bindjes”, në krahasim me “politikën e konfrontimit të dhunshëm ose kaosit”, është nën kërcënim edhe në partinë e tij. Ky është një rrezik që Kenedi parashikoi dhe paralajmëroi.

Trashëgimia e Kenedit ka qenë gjithmonë e vështirë të përcaktohet. Ajo është fryrë, lartësuar, diskutuar dhe debunkuar pothuajse që nga momenti kur Kennedy u vra. Pjesa më e madhe e saj banon në sferën e ndjenjës – më shumë një perceptim i trashëgimisë së Kenedi sesa një vepër konkrete e Kenedi. Axhenda e tij e brendshme, Fronti i Ri, kishte ngecur në thelb nga fundi i një mijë ditëve të tij në detyrë. Zëvendëspresidenti i tij, Lindon B. Xhonson, me të drejtë merr kredi për realizimin e shumë prej atyre ambicieve – një projektligj për të drejtat civile, reformë për përkujdesin shëndetësor, reformën e arsimit, reformën e taksave, një program gjithëpërfshirës të varfërisë – pas vdekjes së Kenedit. Nuk është çudi që kaq shumë gjërat në fokus, në dekadat që prej asaj kohe, kanë qenë në stilin e Kenedi: freskësia, pamja e modernitetit, mendja e tij, vullneti i tij për pushtet.

Megjithatë, kjo e përshkruan atë jo thellësisht. “Unë besoj se kohët kërkojnë shpikje të re, inovacion, imagjinatë, vendime”, tha Kenedi në vitin 1960, në fjalimin e tij të hapjes në Konventën Kombëtare Demokratike dhe kjo është ajo që ai ofroi dhe frymëzoi. Ndërsa ai nuk u largua në mënyrë dramatike nga liberalizmi i Franklin D. Rusevelt dhe Heri Truman, ai e përdori atë me një urgjencë dhe qartësi të re.

Ish-Presidenti Barak Obama, në një fjalim më 7 maj në Bibliotekën Presidenciale Xhon F. Kenedi në Boston, vërejti se “për disa prej nesh të një moshe të caktuar, Kenedis” – ai përfshinte Robert dhe Ted – “simbolizonin një grup të vlerave dhe qëndrimeve rreth jetës qytetare që i bënë kaq tërheqëse. Ideja se politika në fakt mund të jetë një qëllim fisnik dhe e vlefshme. Nocioni se problemet tona, ndonëse të rëndësishme, nuk janë kurrë të pakapërcyeshme. Besimi se premtimi i Amerikës mund të përqafojë ata që dikur ishin braktisur ose lënë pas. Përgjegjësia që secili prej nesh duhet të luajë një rol në fatin e kombit tonë dhe, duke qenë amerikan, të luajë një rol në fatin e botës”. Kjo është një përkufizim i mirë i trashëgimisë së Kenedi-t.

Por a është ajo edhe epitafi i saj? Çdo ideal në listën e zotit Obama është nën sulm. Fisnikëria e shërbimit publik, për shembull. Kur patriarku i familjes, Xhosef P. Kenedi, e bëri pasurinë e tij, ishte pjesërisht për të përparuar ambiciet e tij politike, për vete dhe për bijtë e tij. “Babai im gjithmonë më tregoi se të gjithë biznesmenët ishin bij bushtrash”, tha dikur Xhon Kenedi, pa ironi. Trumps kanë kthyer atë në realitet, duke përdorur Shtëpinë e Bardhë si një mjet marketingu, një markë luksoze fitimprurëse.

Gjithashtu dikça përtej pëlqimitt: ideja e Kenedit se premtimi i Amerikës i përket të gjithëve, madje edhe më të varfërve. Kjo gjë është nëpërkëmbur nga plani i buxhetit i z. Trump, i cili do të zvogëlojë mbështetjen që i jep familjeve nga zhytja edhe më thellë në varfëri: përkujdesi shëndetësor, huatë studentore, pagesat për aftësi të kufizuara, kuponët ushqimore. Buxheti i zotit Trump do të eliminonte gjithashtu Vista-n, një program të propozuar nga Kennedy (dhe i krijuar nga Xhonson), që përfshin vullnetarët në shërbimin e komuniteteve me të ardhura të ulëta.

Premtimi i Kenedit për të vepruar si “miq besnikë” ndaj aleatëve të Amerikës, është zëvendësuar nga mishërimi i vetmuar i qasjes “Amerika e para”. Z. Trump mishëron atë që Kenedi kishte për qëllim të paralajmëronte si kërcënim atë ditë në Dallas, në një fjalim që ai kishte përgatitur, por kurrë nuk arriti ta kryente: demagogët duke bërë argumente “tërësisht të palidhura me realitetin”, mashtrojnë veten se “forca është vetëm një çështje sloganesh”.

Demokratët, nga ana e tyre, janë duke u sjellur si kujdestarë të pasigurtë – dhe në disa raste, jo me dëshirë – të trashëgimisë Kenedi. Është sigurisht e vërtetë se, në të gjithë partinë, ka lidhje të gjera me vlerat dhe qëndrimet që përshkroi zoti Obama. Pothuajse të gjithë demokratët ndajnë bindjen e Kennedyt se pa një qeveri efektive, etike dhe aktive, “rregulli i ligjit dhe përparimit” do të zbulohet. Dhe shumë veta ende ndjejnë një tërheqje drejt vetë familjes: Partia po zhvillon një përplasje kolektive bashkë me Rep. Xhozef Kenedi III të Masaçusetsit, një nip të Bobi Kenedi, i cili ka sulmuar planet republikane për të ndrequr Aktin e Përkujdesit të Përballueshëm  – dhe e ka thirrur vlerat më të larta të kombit – me një forcë të tillë morale që disa progresistë shpresojnë se ai do të kandidojë për president.

Por fakti mbetet që politikani më popullor në vend, sipas një sondazhi të kohëve të fundit të Harvardit / Harris, është dikush që dikur tha se një fjalim i Kennedy, në vitin 1960, e la atë “të paralizuar fizikisht” dhe e bëri atë të braktiste politikën “konvencionale” në favor të “revolucionit”. Ky ishte Bernie Sanders, i cili duket se refuzon besimin e Kennedy se politika është një mjet për arritje praktike, jo kryesisht një formë nxitjeje.

Kenedi dikur i tha historianit Artur M. Schlesinger Jr se problemi me Theodore Roosevelt ishte se “ai foli shumë, por nuk bëri shumë”. Kenedi dha fjalime të mëdha, por nuk pati durim të vërtetë për të folur – pjesa më e vogël e fjalimeve nuk lidheshin “me realitetin”. Kur ai caktonte qëllimet, ai njoftonte planet dhe kërkonte që të gjykohej nga rezultatet e tyre.

Nuk ka dyshim se kë do të suportonte në debatin e vitit të kaluar midis z. Sanders dhe Hillari Klinton lidhur me atë që konsiderohet si udhëheqje: spastrimi i ambicies së dikujt, siç e shihte z. Sanders, ose siç pohonte zonja Klinton një numër i arritje. Nuk mund të ketë dyshime se çfarë do të mendonte për thirrjet e zotit Sanders për “socializëm” ose “revolucion”. Edhe si një i ri, siç shkruan një nga biografët e Kennedy, Robert Dallek, ai u “u tërhëq nga predikues të rreptë ideologjikë” dhe përgatiste përgjigje për pyetje të vështira; Ai “krenohej me realizmin dhe pragmatizmin e tij”.

Toni i ngritur i Kenedi do të ishte një marketing i vështirë sot. (Bobi ose Ted Kenedi mund të jenë më afër me këtë) Në fakt, një numër në rritje i demokratëve, duke përfshirë edhe kryetarin e ri të partisë, Tom Perez, po lodhen që të tingëllojnë si Z. Sanders, për tu përputhur me zellin e tij moral. Nuk është e vështirë të kuptohet pse. Jo vetëm që Z. Sanders ka zërin më të zhurmshëm dhe më këmbëngulës në një parti që, gjashtë muaj pas zgjedhjeve, mbetet e zhdukur dhe e pa udhëhequr, por edhe stili i tij i bën jehonë humorit në të majtë. Rrallë në historinë amerikane, politika jonë u shfaq në mënyrë Manikiane, një betejë mes errësirës dhe dritës. Sanders dhe mbështetësit e tij po bëjnë një fushatë të fuqishëm dhe thelbësore kundër lakmisë, pabarazisë dhe ndikimit korroziv të parave në politikë; Ata po theksojnë mënyrat në të cilat institucionet, si politike ashtu edhe financiare, po zhgënjejnë shumë amerikanë. Por, ato janë pa përgjigje gjithëpërfshirëse ose madje indiferente ndaj zgjidhjeve. Idetë sikur një plan shëndetësor për çdo pagues ose kolegj falas për të gjithë ofrojnë kënaqësi psikike, por jo një rrugë thelbësore përpara – po ashtu edhe sulmet populiste mbi “sistemin”, “establishmentin” dhe “klasën e miliarderëve”. Kjo është politika e katarzisë, dhe e nevojshme në rrugën e saj. Por, siç edhe Kennedy tha në vitin 1960, “populli amerikan pret më shumë sesa nga thirrjet e indinjatës dhe sulmet. Kohët janë shumë të vështira, sfida është tepër urgjente dhe gjërat që janë në lojë shumë të rëndësishme”.

Vijat duhet të vendosen; Donald Trump duhet të kundërshtohet. Por ai nuk do të mund të mposhtet derisa të ketë përsëri hapësirë, në politikë, për idealistët “pa iluzione”, siç e përshkroi Kennedy një herë vetën. Partia Demokratike do të rifitojë pushtetin kur ajo të ri-siguroj veten, siç bëri nën Kennedy, për veprimet dhe arritjet dhe fuqinë shpenguese të politikës. Ajo që nevojitet nuk është revolucioni; Ajo që nevojitet është riparimi. Kenedi e bëri të qartë se ndryshimi është i vështirë; Kërkon sakrificë dhe, mbi të gjitha, një angazhim, jo një përbuzje për, makinerinë e ngadaltë, shpesh të çmendur, të vetëqeverisjes.

Nuk kemi nevojë për një tjetër Xhon F. Kenedi. Por ne kemi nevojë për udhëheqës të cilët mund ta bëjnë trashëgiminë e tij, të tyrën.

Përkthyer nga Lexo.al – The New York Times