Debat: Në Ballkanin Perëndimor vazhdimisht ka dezinformata për luftën në Ukrainë dhe popullatën LGBT

Narrativat dezinformuese janë të ndryshme në secilin prej vendeve të Ballkanit Perëndimor, por ajo që është vënë re në muajt e fundit është se kudo ka dezinformata për luftën në Ukrainë dhe popullatën LGBT, si një nga pakicat që është e ndjeshme ndaj sulmeve në të gjitha vendet. Kështu u theksua në panelin e sotëm “Dallimet dhe dezinformatat në Ballkanin Perëndimor”, i cili u mbajt online nën organizim të Fondacionit “Metamorfozis”, raporton Meta, përcjell Portalb.mk.

Despina Kovaçevska, eksperte për monitorimin e mediave në Fondacionin “Metamorfozis” në fillim të panelit bëri një pasqyrë të shkurtër të dezinformatave në vendet e Ballkanit Perëndimor në lidhje me luftën në Ukrainë. Ajo përmendi se rrjedha e dezinformatave për këtë temë nuk njeh kufi, duke filluar me narrativën e rreme se në Ukrainë kishte laboratorë të armëve biologjike, se në Ukrainë ka nazizëm dhe fashizëm dhe se kudo po përpiqen të fusin frikën e Luftës së Tretë Botërore.

Ka pasur edhe dezinformata për mosbesimin ndaj BE-së dhe NATO-s në vendet e Ballkanit Perëndimor, të cilat pa përjashtim janë të drejtuara kundër integrimit në BE, përballë paraqitjes së Rusisë dhe Vladimir Putinit si mbrojtës të vlerave konservatore, ortodoksisë dhe mitit për një vëllazëri ortodokse.

Në panelin e sotëm, Vladimir Petreski, redaktor i “Vërtetëmatës”, tha se gjendja me dezinformatat në vend, në përgjithësi, tani është përmirësuar në krahasim me atë që ishte para 5-6 viteve, kur kishim krizën politike në vend.

Petreski tha se disa lloje të dezinformatave, të cilat përmbajnë fjalë të hapura të urrejtjes dhe diskriminimit, etiketimeve dhe gënjeshtrave, sot nuk janë të zakonshme në mjetet e komunikimit masiv në Maqedoni, përveç mediave të caktuara që qëndrojnë diku në margjina.

“Pesë vjet më parë, dezinformatat e shoqëruara me gjuhë të urrejtjes dhe diskriminim ishin një dukuri e rregullt”, tha Petreski.

Redaktori i Vërtetëmatësit përmendi temat më të përhapura të dezinformatave në Maqedoni gjatë muajve të fundit.

Fillimisht ai përmendi luftën në Ukrainë, pra agresionin nga Rusia.

“Në fillim ka pasur shumë konfuzion dhe kemi parë se dezinformatat kanë ardhur nga konfuzioni për betejat që nuk janë përcaktuar saktësisht, ka pasur nevojë të shqyrtohen informacionet”, tha Petreski, duke shtuar se me kalimin e kohës, filloi të njihej se nga vjen dezinformimi dhe mund të shiheshin rrjetet e dezinformatave.

Pas tetë muaj luftime, thotë Petreski, ky front i dezinformatave është përcaktuar qartë, ne e dimë se kush i publikon këto dezinformata dhe kush janë burimet dhe nga i mbledhin dhe mbledhin dezinformatat që i përhapin.

“Një përqindje e lartë e tyre vijnë nga jashtë. Ky është rezultat i ekzistencës së rrjeteve ndërkombëtare të dezinformimit dhe individëve”, thotë ai, duke treguar se disa dezinformata që tashmë janë publikuar jashtë, tashmë dihet se brenda një dite, dy-tri ditësh do të ribotohen. në gjuhën maqedonase.

Redaktori i “Vistinomer” shtoi se në Maqedoni Covid-i dhe vaksinimi kundër Covid janë ende dezinformata aktuale edhe pas gati tre viteve të pandemisë. Ky lloj dezinformimi ka një fuqi të fortë, është i përsëritshëm dhe konsistent dhe ata që e përhapin fatkeqësisht e besojnë.

Lloji i tretë i dezinformatave janë mashtrimet, për të cilat Petreski thotë se janë më së shumti të pranishme në mediat sociale duke përdorur promovime false për të mbledhur të dhëna nga përdoruesit e mediave sociale apo edhe për të tërhequr financa, duke përdorur marka të paautorizuara të kompanive lokale.

Ajo që vihet re, theksoi Vladimir Petreski, është se të njëjtët njerëz që dinë kaq “shumë” për Covid-in, dinë “shumë” edhe për luftën ruso-ukrainase. Ata i përdorin dhe i lidhin ngjarje të tilla për të krijuar teori konspirative, thotë Vladimir Petreski.

Për gjendjen në Serbi, në panel diskutim foli Nikola Petroviq, drejtori ekzekutiv i Qendrës për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë ISAC.

Ai tha se Serbia brenda Ballkanit Perëndimor është deri diku një rast i veçantë. Në të njëjtën kohë, Serbia është edhe eksportuese edhe importuese në prodhimin e dezinformatave, dhe kjo vlen për mediat e shkruara, portalet e internetit dhe përfshin rrjetet sociale.

“Ne kemi një fluks të fortë nga Lindja, në lidhje me vlerat tradicionale dhe kërcënimin e demokracisë liberale, së bashku me tema të mëdha si pandemia dhe lufta me Ukrainën”, tha Petroviç.

Tre burime të dezinformatave janë interesante për Serbinë, përmendi Nikola Petroviq.

E para janë ndikimet malinje të huaja në mediat tona, të cilat përhapin narrativa dezinformative që janë të dëmshme, të rreme dhe të vazhdueshme. Ato vijnë nga tre ose katër burime kryesore, gjatë së cilës përmendi median ruse Sputnik.

“Ata lavdërojnë Rusinë dhe përpjekjet ushtarake të Rusisë në Ukrainë, theksojnë se Rusia dhe miku i saj Kina janë burimi i një lloj rendi të ri botëror, ndërsa Perëndimi janë përfaqësues të së keqes, liberale antikristiane, të cilët po përpiqen të krijojnë një bota unipolare”, tha ai, drejtori ekzekutiv i Qendrës për Çështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë ISAC.

Burimi i dytë i dezinformatave nga Serbia ka karakter rajonal dhe buron nga fakti se Serbia ka tensione me shumicën e fqinjëve të saj: plagët nga lufta në Bosnje dhe Hercegovinë, mosmarrëveshjet e pazgjidhura me Kroacinë dhe Kosovën.

Burimi i tretë i dezinformatave është i natyrës lokale, i cili vjen kryesisht nga aktorët politikë në Serbi, të cilët përdorin mediat për të shpifur njëri-tjetrin. Jo më pak i rëndësishëm është edhe dezinformimi lokal në lidhje me minoritetet dhe abuzimi i tyre në fushatat në Serbi.

Petroviç u fokusua në popullatën LGBT+, si një pakicë që shpesh është në shënjestër në Serbi me narrativa të rrezikshme dhe të rreme. Në Serbi sulme të tilla vijnë si nga partitë e djathta,, por edhe nga Kisha Ortodokse Serbe, e cila këtë vit pati rastin të shfaqë urrejtjen e tyre në Beograd gjatë “Europride”.

Lidhur me dezinformatat, ai paralajmëroi se në mediat sociale ai vjen si nga anëtarë të komunitetit të djathtë ashtu edhe nga një rrymë në dukje e moderuar, e cila derdhet në opinionin publik të shumicës në Serbi dhe që duan të minimizojnë problemin e LGBT-ve. popullatës dhe për të minuar të drejtën e tyre për të protestuar.

Petroviç tha se kryeministrja serbe Ana Brnabiq është në një martesë të të njëjtit seks dhe ka një fëmijë të birësuar, gjë që është në kundërshtim me ligjet në Serbi, ndërsa narrativa në mediat serbe është se çiftet homoseksuale do të adoptojnë fëmijët tuaj.

Në panelin e diskutimit foli edhe Petrit Zogaj, redaktor i organizatës botuese mediatike të Kosovës Sbunker.net.

Ai tregoi se në 10 muajt e fundit, mediat janë fokusuar në dezinformatat në nivel ndërkombëtar që janë disi të lidhura me Kosovën dhe aspektet e dezinformatave rajonale që mbulojnë kryesisht marrëdhëniet Kosovë-Serbi.

Zogaj përmendi tre narrativa të dezinformatave nga 24 shkurti e deri më sot në lidhje me luftën në Ukrainë. E para është ajo që kanë gjetur në mediat kryesore në gjuhën serbe, ku lufta në Ukrainë paraqitet sikur të jetë imponuar nga jashtë, pra nga NATO.

Narrativa e dytë që ne e njohëm është nga aspekti i marrëdhënieve kosovaro-serbe, se Kosova është e gatshme të dëbojë serbët nga pjesët veriore të Kosovës ashtu si Ukraina i dëboi rusët nga rajonet lindore të Ukrainës”, tha Petrit Zogaj, duke shtuar se kjo është mjaft e përhapur edhe në mediat serbe.

Ai përmendi edhe dezinformimin e Ministrisë së Punëve të Jashtme ruse, e cila përhap gënjeshtra lidhur me rekrutimin e luftëtarëve dhe njësive ushtarake nga Kosova për të luftuar në Ukrainë, prej të cilëve 61 rekrutë tashmë janë vrarë në Ukrainë.

Barbara Halla, gazetare dhe studiuese në shërbimin shqiptar të verifikimit të fakteve Faktoje.al, mori pjesë gjithashtu në panel.

Halla përmendi se Shqipëria është e shkëputur gjuhësisht nga pjesa tjetër e rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe gjithmonë ka pasur një ndjenjë antiruse, dhe situata me dezinformimin mund të shihet edhe në këtë drejtim.

“Ajo që kemi parë është se është një proces i brendshëm i dy forcave kryesore – njëra është përfitueshmëria dhe problemi i klikimeve ku portalet përpiqen të fitojnë pikë dhe fitim, dhe disa struktura politike që përhapin dezinformata për përfitimin e tyre”, tha ajo duke shpjeguar situatën me dezinformimin në Shqipëri.

Diçka që kemi vënë re, thotë ajo, është se tabloidet britanike janë një burim i madh për mediat shqiptare, dhe për luftën në Ukrainë, ajo përmendi se shumë prej portaleve mediatike po riprodhojnë fjalime nga politikanë pa dhënë kontekst dhe pa bërë verifikim faktesh. në artikuj.

Një nga temat kryesore të dezinformatave në Shqipëri është situata mes Serbisë dhe Kosovës dhe burimet janë Facebook dhe Tëitter, të cilat më pas ripublikohen nga mediat shqiptare.

“Do të shihni se po përhapet frika se veriu i Kosovës është në kaos dhe konflikt dhe se lufta do të fillojë në çdo moment, frika nga lufta po përhapet. Po krijohet njëfarë mosbesimi ndaj Kosovës, sidomos në pjesën e “Ballkanit të Hapur” dhe se si i prish marrëdhëniet mes Kosovës dhe Shqipërisë. Ky është edhe një burim tjetër dezinformimi”, sqaroi gazetarja e Faktoje.al.

Si një rast i vogël studimi për minoritetet në Shqipëri, ajo përmendi situatën me popullsinë LGBT. Ashtu si në Serbi, edhe në Shqipëri ka shumë rubrika të publikuara nga “ekspertët”, të cilët flasin për mënyrën sesi minoriteti LGBT po shkatërron familjen shqiptare dhe për tema të ngjashme, të cilat synojnë të provokojnë dhunë dhe gjuhë urrejtjeje.

Në panelin e diskutimit foli edhe Ismar Milak, koordinator i projektit në “Why not” nga Bosnja dhe Hercegovina, i cili është themelues i shërbimeve të verifikimit të fakteve Istinomjer.ba dhe Raskrinkavanje.ba.

Milak përmendi se LGBT Pride ishte organizuar edhe në BeH dhe ata kishin të njëjtat probleme dhe sfida, duke përmendur se shumica e kësaj përmbajtje dezinformative vjen nga mediat sociale dhe komentet përfshijnë shumë gjuhë të urrejtjes.

Ai tha se në këtë aspekt, BeH është një shembull specifik në mesin e vendeve të Ballkanit Perëndimor për shkak të ndarjes së vendit. Ismar Milak përmendi se shumë narrativa dezinformuese u krijuan nga përfaqësuesit e Republika Srpska, të cilët janë gjithashtu të përfshirë në vendimmarrje në nivelin e BeH. Milak përmendi shembullin e Radio-Televizionit Republika Srpska, e cila ka krijuar një strukturë të tërë raportuese nga Ukraina, nga programi i mëngjesit deri te programet me një reporter të drejtpërdrejtë, në të cilat përhapen narrativa pro-ruse.

Koordinatori i projektit në “Why not” tha se ka shumë media dhe portale anonime në Federatën e BeH, gjë që paraqet problem në zhvillimin e mjedisit mediatik dhe konkurrencës së pandershme. Ai tha se ka më shumë se 200 portale anonime që krijojnë një rrjet që përhap dezinformata nga Serbia dhe Kroacia dhe ndikon në BeH. Një rast i tillë ishte së fundmi në Republika Srpska, ku u organizuan protesta pas përhapjes së dezinformatave se Milorad Dodik do të rrëmbehej nga NATO.

“Dhe ky dezinformim është përdorur si argument i rremë për të inicuar protesta, madje janë adresuar edhe kërcënime me vdekje”, tha Ismar Milak.

Ndryshe, paneli i sotëm u mbajt në kuadër të Ditëve të Edukimit Mediatik, në sinergji me aktivitetet e projektit rajonal “Qendra kundër dezinformatave në Ballkanin Perëndimor: ekspozimi i ndikimeve të rrezikshme përmes gazetarisë vëzhguese”, financuar nga Ministria e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Holandës dhe projekti “Promovimi i qasjes në lajme të besueshme për luftë kundër dezinformatave”, financuar nga organizata jofitimprurëse amerikane NED (National Endow ment for Democracy).