Fluturimet drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës janë anuluar për shkak të një ndikimi të mundshëm të rrjetit 5G në sistemet e radarëve të avionëve. Evropa po e monitoron me vëmendje këtë problem, kurse institucionet e RMV-së qetësojnë se – te ne edhe pa 5G nuk ka ulje të avionëve në kushte me mjegull, raporton REL në gjuhën maqedonase, transmeton Portalb.mk.
Disa fluturime drejt Shteteve të Bashkuara u anuluan pasi kompanitë kryesore të telekomunikacionit aktivizuan një rrjet 5G shumë të shpejtë. Një problem i mundshëm ishte ndikimi i tij në të ashtuquajturat matësit e radios në disa modele avionësh, gjë që mund t’i bëjë ata të gabojnë në përcaktimin e lartësisë, derisa avioni ulet në pistë gjatë motit të keq dhe dukshmërisë së dobët. Në raportet e fundit, Administrata Federale e Aviacionit të SHBA (AFA) ka lejuar që pjesa më e madhe e flotës komerciale të vendit të ketë kujdes për shkak motit të keq dhe në aeroporte ku ekziston rreziku i ndërhyrjes për shkak të sinjaleve 5G, por tregoi se disa avionë mund të mos e marrin një leje të tillë asnjëherë.
“Presim që disa radio-lartësimatës të jenë shumë të ekspozuar ndaj pengesave nga 5G. Për të ruajtur sigurinë, avionët me këto lartësimatës do të ndalohen të bëjnë ulje me shikueshmëri të ulët aty ku ndodhet rrjeti 5G, pasi lartësimatësit mund të japin informacion të pasaktë”, thanë nga AFA në një deklaratë.
Evropa nuk sheh problem për momentin sepse rrjeti evropian 5G operon në frekuenca të ndryshme. Megjithatë, në mesin e dhjetorit të vitit të kaluar, Agjencia e Sigurisë së Aviacionit të Bashkimit Evropian – ASA rekomandoi që t’i kushtohet vëmendje e veçantë këtij problemi. Në Maqedoninë e Veriut, nga ana tjetër, ku ende nuk është aktivizuar rrjeti 5G, tani për tani monitorohen vetëm zhvillimet në botë. Tomislav Tuntev, drejtor i Agjencisë së Aviacionit Civil nuk pret që kjo të ndikojë te ne. Së pari, sepse ne përdorim rregulloren evropiane për frekuencat, dhe së dyti sepse në të dy aeroportet e Maqedonisë së Veriut nuk ka sistem për ulje të avionëve me pamje të dobët.
Ai nuk pret që në një të ardhme të afërt në vend të futet sistemi i uljes me pamje të dobët, për shkak të çmimit të shtrenjtë dhe numrit relativisht të vogël të fluturimeve në territorin e Maqedonisë së Veriut. Problemi tani po zgjidhet me ridrejtimin e avionëve, kështu që më së shpeshti për shkak të mjegullës së Shkupit aeroplanët zbarkojnë në Ohër.
“Numri i operacioneve – zbarkimeve, ngritjeve nuk është aq i madh, saqë Shkupi duhet të konsiderojë teknologji më të lartë në lidhje me këtë çështje. Plus, veçoritë e relievit rreth aeroportit nuk e lejojnë atë. Në të ardhmen mund të na duhet të mendojmë për një vendndodhje të re, një aeroport të ri ku kushtet meteorologjike, si dhe kushtet e relievit, kushtet gjeologjike, do të jenë më të mira se këto që janë aktualisht. Por tani për tani, ato pajisje, si në aeroportin e Shkupit ashtu edhe në Ohër, janë mjaft të kënaqshme për komunikacionin që zhvillohet në vendin tonë”, tha Tuntev.
Sipas statistikave të TAV Maqedoni, në dy aeroportet atë të Shkupit dhe të Ohrit në tre vitet e fundit për shkak të kushteve të këqija atmosferike ka pasur gjithsej 58 fluturime të anuluara, të vonuara ose të rikthyera në aeroport nga ku janë nisur. Shkak ka qenë të pamurit e dobët, e cila është e pranishme në fund të vjeshtës dhe gjatë dimrit. Kompania thekson se siguria e operacioneve në aeroporte dhe avionë është prioriteti kryesor në biznesin e aviacionit. Kjo është arsyeja pse ata po ndjekin nga afër zhvillimet e fundit në trafikun ajror.
“TAV Maqedonia, si operator i aeroportit dhe staf profesional për operimet e aeroportit, dhe veçanërisht profesionistët e sigurisë operative të aeroportit në kompani, monitorojnë, kontrollojnë dhe përgjigjen në mënyrë proaktive në mënyrë të vazhdueshme ndaj çdo aspekti të sigurisë, çështjes apo rrezikut të mundshëm që mund të kenë nevojë klientët e tyre, kompanitë ajrore, operatorët e avionëve dhe pasagjerët, shërbimet më të mira të mundshme të aeroportit. “Si operator aeroporti, ne gjithmonë respektojmë dhe rregullojmë operacionet e aeroportit në përputhje me udhëzimet dhe rekomandimet e sigurisë operacionale të dhëna nga autoritetet kombëtare dhe ndërkombëtare të aviacionit”, thonë nga TAV Maqedonia.
Rrjeti amerikan përballë atij evropian 5G
Operatorët celularë amerikanë me teknologji 5G operojnë në frekuenca që janë më afër frekuencave të radio altimetrave, gjë që nuk ndodh me operatorët evropianë. Kështu, frekuencat amerikane 5G janë nga 3.75 në pothuajse në 4 GHz, dhe ato evropiane nga 3.4 në 3.8. Nga ana tjetër, diapazoni i funksionimit të pajisjeve të radionavigacionit në avion është nga 4.2 deri në 4.4 GHz, ndaj ka mundësi që ky rrjet 5G të krijojë problem me disa lloje avionësh. Tuntevski siguron se Maqedonia e Veriut i ndjek të gjitha njoftimet e ASA-s dhe se ne jemi të gatshëm të zbatojmë rregulloret ndërkombëtare nëse është e nevojshme.
Po qetësohen nga Agjencia për Komunikime Elektronike AEK. Ndaj ata theksojnë se 5G është një teknologji e zgjuar dhe mundësia e gabimit është zvogëluar në minimum.
“Hapësira e radiofrekuencës e mbetur ndërmjet shërbimeve të Navigacionit Mobile dhe Aeronautik në Maqedoninë e Veriut është mjaft e mjaftueshme, edhe në rast të injektimit të mundshëm të transmetuesve me defekt nga stacionet bazë, ai sinjal i padëshiruar nuk mund të ndikojë në marrësin në avion. Duhet të theksohet se të gjitha stacionet bazë në Tokë janë ngritur në tokë, jo deri në qiell, në mënyrë që në këtë mënyrë të bëhet një mbrojtje shtesë 5G në mënyrë që të mos mund të ushtrojë asnjë ndikim në pajisjet në avion. Gjithashtu, 5G është një teknologji e zgjuar dhe dukshëm më e avancuar se ato ekzistuese. Karakteristika e sinjalit 5G mund të thuhet se i ngjan një drejtkëndëshi thuajse të rregullt, që është një tjetër tregues se mundësia e një gabimi të mundshëm reduktohet në minimum”, thuhet në përgjigjen e AEK-ut.
Ata sqarojnë se në Maqedoni, sipas Planit nacional për brezat e radiofrekuencave, i cili është pothuajse 90% i harmonizuar me atë evropian, diapazoni 3,4-3,8 GHz është i dedikuar për shërbimin celular i cili parasheh futjen e 5G. Gama prej 3,8-4,2 GHz sipas planit të MV është e dedikuar për shërbimin fiks satelitor, ndërsa nga 4,2-4,4 GHz për shërbimin radionavigacion aeronautik.
Maqedonia e Veriut është në pritje të rrjetit 5G
Telekomi i Maqedonisë së Veriut, i cili në vitet e fundit po punon me shpejtësi në vendosjen e rrjetit 5G, nuk komenton për pasojat e mundshme për avionët dhe nevojën për vendosjen e rrjetit afër aeroporteve. Ata theksojnë se licencat për dhënien e frekuencave 5G janë në kompetencë të AEK-ut, e cila në koordinim me institucionet përkatëse shtetërore kujdeset për respektimin dhe respektimin e masave të sigurisë nga çdo aspekt përkatës.
“Telekomi MV ka licencë për shfrytëzimin e frekuencave prej 2100 MgHz, me çka është në proces modernizimi i rrjetit të qasjes në radio dhe futja e 5G. Deri më tani 13 qytete në Maqedoni janë gati për 5G dhe deri në fund të janarit 2022 me pajisje të gjeneratës së pestë do të mbulohen edhe 2 qytete të tjera. Ne vazhdojmë të punojmë me zell në përputhje me planin kombëtar, legjislacionin dhe lejet nga AEK si rregullator i tregut të telekomunikacionit. Përgjatë implementimit të teknologjive të reja në telefoninë celulare, kompania drejtohet në përputhje me autorizimet dhe me bashkëpunim të ndërsjellë dhe transparent me institucionet kompetente”, thonë nga Telekomi MV.
Telekomi MV shton se deri në mesin e këtij viti, dy të tretat e popullsisë që jeton në zonat më të mëdha urbane do të mund të përdorin shërbimet e tyre 5G.
Sipas strategjive shtetërore të miratuara disa vite më parë, deri në fund të vitit 2023 të paktën një nga qytetet kryesore të vendit duhet të mbulohet plotësisht me sinjal 5G dhe deri në fund të vitit 2027 të gjitha qytetet duhet të mbulohen. Megjithatë, deri në fund të vitit 2029, çdo qytetar duhet të ketë qasje në rrjetin 5G dhe internet me shpejtësi të lartë.
Fjala vjen, çdo dhjetë vjet shfaqet një gjeneratë e re celulare, në vitet 1980 ishte gjenerata e parë celulare (që nuk ekzistonte në Maqedoni), në vitet 1990 u shfaq gjenerata e dytë (2G), dhe te ne filloi në 1996. me operatorin e parë celular. Në vitin 2000 janë shfaqur standardet për gjeneratën e tretë (3G), ndërsa në vitin 2010 janë paraqitur standardet për gjeneratën e katërt (4G), në vitin 2020 është shfaqur gjenerata e pestë (5G), rrjet i cili sipas njoftimeve duhet të mundësojë progresi teknologjik për shoqërinë dhe shumë funksionalitete të reja për përdoruesit. Funksionimi i tij kërkon investime të reja dhe infrastrukturë si antena për të mbuluar të gjithë territorin, të cilat do të emetojnë frekuencë 5G për lidhjen e pajisjeve. Legjislacioni i RMV-së nuk ka dispozita të veçanta për vendosjen e këtij rrjeti pranë aeroporteve.
Nga ana tjetër, stacionet bazë të SHBA përdorin fuqi më të fuqishme të sinjalit se kudo tjetër, Franca për shembull po redukton fuqinë e rrjeteve pranë aeroporteve. Agjencia e Sigurisë së Aviacionit të Bashkimit Evropian tha se nuk kishte parë asnjë aksident në punë të shkaktuar nga rrjeti 5G.