Klasteri 3 i negociatave me Bashkimin Evropian: Gjërat kyçe që duhet të dijë Maqedonia

Analizë speciale për Portalb.mk nga Malinka Ristevska Jordanova, Instituti për Politika Evropiane.

Malinka Ristevska Jordanova

Ky klaster në Metodologjinë e re të Bashkimit Evropian, bashkon kapituj mjaft të ndryshëm, emëruesi i përbashkët i të cilëve duhet të jetë lidhja e tyre me zhvillimin. Prandaj, klasteri është i lidhur ngushtë me kriteret ekonomike.

 

Kapitujt e klastereve 3: Aftësia konkurruese dhe rritja inkluzive             

  1. Shoqëria e informacionit dhe media
  2. Tatimi
  3. Politika ekonomike dhe monetare
  4. Politika sociale dhe punësimi
  5. Ndërmarrja dhe politika industriale
  6. Shkenca dhe kërkimi
  7. Edukimi dhe kultura
  8. Bashkimi Doganor

Le të fillojmë me kapitujt “ekonomikë”, të cilët kryesisht përbëhen nga politika e shumë më pak nga legjislacioni, – kapitujt 19 dhe 20.
Kërkesat për politikën ekonomike dhe monetare lidhen me statusin e pavarur të Bankës Qendrore dhe ndalimi që ajo të financojë drejtpërdrejtë sektorin publik dhe ndalimin e hyrjes së privilegjuar të institucioneve publike në fonde nga institucionet financiare. Sigurisht, këtu janë kushtet për futjen e euros, e cila ka ndodhur deri më tani pas anëtarësimit në BE.

Kapitulli 20, nga ana tjetër, merret me koordinimin e politikave industriale në BE dhe sigurimin e mjedisit afarist të favorshëm për rritje.
Dy kapitujt e tjerë “ekonomikë”: 16.Tatimi dhe 29.Unioni doganor, kanë më shumë legjislacion për të marrë nga Bashkimi Evropian. BE ka kompetenca për tatim të tërthortë (TVSH dhe akcizat), por jo mbi taksimin direkt, ku vetëm koordinohet. Kjo nuk do të thotë që TVSH-ja është vendosur në të njëjtin nivel me BE-në, por direktivat kërkojnë që ajo të mos jetë nën 15% (norma preferenciale – jo nën 5%).

Një nga burimet e Buxhetit të BE-së bazohet në TVSH. Edhe doganat janë një burim i buxhetit të BE-së. Unioni doganor nënkupton norma të unifikuara doganore për produktet që importohen në BE, por edhe procedura të njëjta doganore. Unioni doganor me BE mund të arrihet përpara anëtarësimit, por kjo nuk është mënyra e parapëlqyer e asocimit tani. Për shembull, BE ka një union doganor me Turqinë, por jo edhe me Zonën ekonomike evropiane (Norvegjia, Islanda dhe Lihtenshtajni). por edhe të njëjtat procedura doganore. Një bashkim doganor me BE mund të arrihet përpara anëtarësimit, por kjo nuk është mënyra e preferuar e asociimit tani. Për shembull, BE ka një bashkim doganor me Turqinë, por jo me Zonën Ekonomike Evropiane (Norvegjia, Islanda dhe Lihtenshtajni).

Nga këta katër kapituj (16, 17, 20, 29), Kapitulli 29.Unioni doganor ka shkallën më të lartë të pajtueshmërisë – është vlerësuar “në nivel të mirë të përgatitjes” (4 në një shkallë prej 5) – që po mirëmbahet për vite me radhë. Tre të tjerët janë “mesatarisht të përgatitur ” (3), gjithashtu, në kohë të gjatë.

Kapitujt 25.Shkenca dhe kërkimi dhe 26. Arsimi dhe Kultura deri më tani janë trajtuar si më të lehtat dhe me to negociatat filluan më herët, e zakonisht mbyllen brenda një dite.

Por kjo nuk është më e mundur me metodologjinë e re, sepse do të fillohet me Klasterin 1. Themelet. Këto janë kapituj në të cilët BE nuk ka kompetenca për të miratuar legjislacion, por kryesisht kanë të bëjnë me kapacitetet për të zbatuar programet e BE – ndërsa në Kapitullin 26 – edhe për të respektuar parimin e diversitetit kulturor.

Kapitulli 19. Politika sociale dhe punësimi është ndoshta më i ndërlikuari në këtë klaster – i përcakton standardet minimale në legjislacionin e punës, vendos rregulla të rrepta për siguri dhe shëndet në punë, garanton mosdiskriminimin. Ai gjithashtu bën thirrje për një dialog social të vendosur, i cili është kritikuar vazhdimisht në raportet e KE. Dhe ky kapitull është pjesë atyre të vlerësuar mesatarisht (“përparim mesatar”) më shumë vite.

Kapitulli 10.Shoqëria informatike dhe mediet po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme dhe më e gjerë, me gjithnjë e më shumë legjislacion në fushën e komunikimeve elektronike dhe shërbimeve në rritje të shoqërisë informatike, si dhe shërbimeve audiovizuele. Për fat të keq, në këtë grup, – vlerësimi i KE ra nga “i përparuar mirë” në 2016, në “i përparuar mesatarisht” në 2017 dhe mbetet i tillë.

Meqenëse në këtë kapitull ka shumë fusha të bashkëpunimit dhe koordinimit të politikave, programet e BE-së janë një nga instrumentet kryesore për mbështetjen e tyre. Këto janë programe të financuara në nivelin e BE-së dhe thirrjet e tyre mund të ndiqen nga subjekte nga të gjitha vendet anëtare, zakonisht – me pjesëmarrjen e disa partnerëve.

Si vend kandidat edhe ne kemi të drejtë të marrim pjesë në disa programe, që është subjekt i një marrëveshjeje midis vendit kandidat dhe BE. Deri më tani kemi qenë më të suksesshëm në programet në fushën e arsimit dhe kulturës (“Erasmus”, “Evropa kreative”) në fushat e shkencës dhe kërkimit (“Horizon”), si dhe ndërmarrjeve dhe politikës industriale (“KOSME”) ) Kuadri i ri i buxhetit ka ndryshuar emrin e programeve të BE-së, kështu që ende nuk është vendosur në të cilën prej tyre do të marrim pjesë.

Lajme të ngjashme

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Back to top button