Shkojmë në mëngjes me gjyshin kah kurtnajat, arat më të afërta që fqinjët i quanin ograja. Gjyshi e mban një drapër në dorën e majtë, në të djathtën një cigare, kurse unë eci në krahun e majtë të tij, si një ushtar i frikësuar që ka në krah të djathtë oficerin e sertë. Fryn freskia e mëngjesit nga gryka madhështore e Malit Sharr që e kemi mbi fshat e m’i lëviz flokët e gjata. Fresku i fundit të majit është i këndshëm, por unë megjithatë i ndjej do valë të sikletshme nxehtësie për shkak të hijerëndësisë së gjyshit, e cila duket si dorë kërcënimi. Zërat magjikë të bulkthit, kënga e harabelave e zogjve të tjerë këngëtarë dhe fluturat ngjyra-ngjyra, që herë ndalen në një gjeth e herë diku tjetër në porendin skaj rrugicës kah shkojmë, thuajse më thonë pse s’jam vetëm këtu në këtë peizazh, po kam dalë me këtë gjysh të prapë që e prish mrekullinë e orkestrës së papërsëritshme në skenën bleroshe të kurtnajave. Para nesh shtrihet blerimi i arave me grurë, me kallam sheqeri, por edhe me li e konop.
Gjyshi e hedh cigaren në rrugë dhe e shkel me këmbë mirë. Mos të mbetet asnjë grimcë që mund të shkaktojë zjarr! Pastaj kthehet kah unë. Në shikimin e tij fshihet lëmshi i hjekave të cilat i kanë grumbulluar gjithë ato rrudha rreth syve të tij të shtatëdhjetëvjeçarit.
“Dëgjo këtu”!… më thotë gjyshi me basin e tij dhe ndalet. E thith edhe një herë cigaren dhe e nxjerr shtëllungën e madhe të tymit. Unë e shikoj e ai e sheh se dridhem , se e kam nga frika. Po nuk më thotë: “Mos u tut”! Ndoshta mendon se një njëmbëdhjetëvjeçar siç jam unë mësohet më lehtë me frikë. Po edhe ai, thoshin njerëzit, kur ka shkuar në moshë të vogël te hoxha të mësojë për fe, ndonjëherë është kthyer me këmbë të ënjtura nga fallakaja ngase nuk e ka bërë detyrën e shtëpisë. Gjyshi sot ia ka bërë hallall hoxhës fallakanë prej të cilës edhe sot ka pak pasoja. Te ne, madje është pranuar si një e vërtetë e madhe se dajaku ka dalë nga xheneti. Se shuplaka është metoda më e mirë për t’i përgatitur fëmijët për jetë. Ndoshta gjyshi me “këtë dhuratë” ka dashur të më shpërblejë për të mirën time. Ku ta di. Pas asaj që më tha “dëgjo këtu” unë e prisja “dhuratën”. Më duket se kaloi një amshim i tërë i rëndë, të cilin e stolisnin notat gazmore të zogjve e të kandrave , vallëzimet e papara të fluturave dhe fresku që vinte nga gryka e që i lëvizte gjethet e drurëve të porendeve dhe blerimin e të mbjellave, por un nuk e mora “dhuratën” e padëshiruar. “Sot”, thotë më në fund gjyshi, “do të të mësoj si korret me drapër në vijën e kufirit që e përshkon arën tonë si tegel çevreje. “A more vesh”?
“Po”, i them.
“Hajde, pra”… Këmbët na lagen nga vesa e cila pika-pika ka mbetur lëvarur majave të barit e të barishteve dhe kur u bie dielli i mëngjesit duken si kristale të shtrenjta që i gjen nëpër dyqanet e kujunxhinjve. Gjyshi i shpërlan duart me këto pika vese dhe i përshkon buzët e tij të plasaritura. Më thotë se s’ka ilaç më të mirë se vesa e luleve dhe barit për buzët e thara. Pastaj i afrohemi kufirit.
“A është mezhda kjo”? e pyes i frikësuar, por edhe për t’i ikur “dhuratës që ka dalë nga xheneti”.
“Babai im asnjëherë nuk i ka thënë mezhdë”, më thotë gjyshi. “Ai gjithmonë i thoshte kufaj. E unë dua ta përcjell te ju fjalën e babait e të gjyshit”, shton. Nuk e di, po kjo fjalë – “kufi” e gjet vendin e vet midis kësaj pamënie përrallore dhe kësaj orkestre magjike në këtë skenë të kurtnajave tona të buta ku në këto çaste dominonte hijerëndësia e gjyshit. “Tash shiko”, më thotë gjyshi. “Me dorën e majtë e mbledhim një dorëz bari e me dorën e djathtë e presim këtë dorëz bari. Por gjithnjë kujdesemi që të korrim sa më poshtë dhe ia vëmë mendjen mirë mos t’i presim gishtat. Pastaj i pret disa dorëza dhe i palon në kufi. “A more vesh”?
“Po”, i them.
“Mirë, pra. Ja ku e ke draprin”. Ma zgjat dorën e ma jep draprin. Vetë e nxjerr kutinë me duhan, e thur një cigare. Pastaj e nxjerr urorin, eshkën dhe gurin e strallit. Ia jep shtrrak e shtrruk dhe e ndez eshkën e me të edhe cigaren, të cilën e thith me afsh njëherë e duke e nxjerë tymin prej goje e prej hunde më thotë: “Nisja! Çfarë po pret? Bullgarin a serbin”?!
Dora ime e njomë fillon të dridhet. Mundohem ta mbledh ndonjë dorëz më të madhe bari, po dora ime aq mundet. Madje s’e bën as gjysmën e dorëzës me bar të gjyshit. I jap draprit, por nuk shkon lehtë. Kanishi, një barishte që ka kërcell bukur si të trashë e të gjatë nuk jepet lehtë. Po edhe grami e kulprat bëhen pengesë dhe i bëjnë ballë fuqisë së fëmijës. Megjithatë nuk dorëzohem. Mirëpo pas meje vendi i korrur nuk duket i rrafshët ashtu siç e bën gjyshi kur korr. “Hej, hej”! ndërhyn gjyshi, “shiko si i ke lënë gjithë ato mjekra”. “Mjekra”? habitem unë. “Kah na dolën tash këto mjekra”?! Shikoj, e shoh se diku kam korrur më afër tokës, diku i kam prerë fijet e barit më lartë e këto gjyshi i quante mjekra, sepse ngrihen tufa-tufa mbi kufi. Gjyshi e hedh cigaren, pastaj shkon, e shkel dhe kthehet. “Ma jep draprin”! thotë. Unë e zgjas dorën time. Ai e merr draprin ters dhe nis e korr. Pas tij vendi duket thuajse e ka qethur floktari më i mirë. “Kështu duhet ta bësh. A more vesh”?! Unë e di se çfarë kërkon ai prej meje, por dora ime s’e bën dot. I jap zor, por përveç se një gjeth kanishi që ma pret dorën, nuk bëj thuajse asgjë nga ajo që pret gjyshi prej meje.
“Kurrgjë s’bëre”! thotë gjyshi. Kuptohet se s’më vjen mirë kur i dëgjoj këto fjalë. Atëherë përnjëherë më pushton një heshtje e madhe që lind kur je në zor të madh dhe kur e ndjen dështimin. Nuk i dëgjoj më këngët e zogjve e meloditë e kandrrave, nuk i shoh fluturat e as blerimin e gjerë të kurtinave. Para meje duket vetëm gjyshi që qëndron në këmbë si gjigant me draprin në dorë i cili më duket si jatagan nga përrallat me katallanë.
“Hajde të shkojmë në shtëpi”! thotë gjyshi ashtu ftohtë, “s’del gjë prej teje” shton.
“Dhëntë zoti, ta kryesh shkollën e bëhesh së paku diçka, sa mos të mbetesh pa bukë”.
Dielli i shporr pikat e kristalta të vesës në fijet e barit dhe fshehet pas një reje të vrugët. Rrugës për në shtëpi i dëgjoj vetëm hapat e rëndë të gjyshit. Dhe i shoh dorën time të majtë që ma ka prerë gjethi i mallkuar i kanishit prej së cilës pikojnë pika gjaku.
Shkrimi është shkruar enkas për Portalb.mk. Të drejtat e publikimit i kanë vetëm Portalb.mk dhe autori, sipas marrëveshjes mes tyre.