Solidaritet i gjykatësve ose mungesë e vullnetit politik: Pse s’ka përgjegjësi për gjykatësit?

Diagnozën për gjyqësorin e përcaktoi Pribe në Raportin e tij, në të cilën ai gjeti se përgjegjësia për gjyqësorin e pa reformuar duhet të kërkohet edhe midis gjykatësve. Që atëherë, kanë kaluar dy vjet, janë miratuar ligje të reja për gjyqësorin dhe Këshillin gjyqësor dhe është zgjedhur përbërje e re e Këshillit. Megjithatë, ende asnjë gjykatës nuk është përgjigjur për keqpërdorim të funksionit gjykatës. Më i zëshmi në kritika është ministri i Punë të Brendshme, Oliver Spasovski i cili kërkon që për gjykatësit të vlejnë ligjet e njëjta sikurse për të tjerët, njofton Nova TV, transmeton Portalb.mk.

“Askush s’mund të pret që qytetarët të kenë besim në institucionet e sistemit, nëse bartësit e funksioneve, ish zyrtarë, biznesmenë të mëdhenj, njerëz me lidhje të forta në vend dhe në komunitetin ndërkombëtar nuk kanë përgjegjësi të barabartë para ligjit ashtu si përgjigjen të tjerët”, porositi sot Spasovski, i cili në çdo rast paraqitje publike flet për atë se gjyqësori nuk është reformuar.

Spasovski i bëri thirrje prokurorit Publik dhe prokurorëve publikë të inkurajohen që të iniciojë veprime kundër kolegëve të tyre dhe gjykatësve, zyrtarëve dhe kundër secilit në vend i cili ka bërë gabim para ligjit. Ai gjithashtu u bëri thirrje qytetarëve që të raportojnë dhe të iniciojnë procedura, duke theksuar se MPB është partner i tyre duke shtuar se ai do të luftojë ashpër në skenën politike që secili të përgjigjet në mënyrë të barabartë përpara ligjit.

“Të gjithë duhet të jemi të barabartë para ligjit. Kushdo që bën një lloj lëshimi, vepër penale do të duhet të përgjigjet, do të duhet ta braktiset parimi i mosndëshkimit njëherë e përgjithmonë. Ata që janë “peshq të mëdha” në vend, duhet të trajtohen njësoj si çdo njeri i zakonshëm. Nuk guxon dikush të arrestohet në mëngjes, e dikush tjetër ta lirojë pasdite sepse mund të ketë ndikim, tha Spasovski.
“Në gjykata, prokuroritë dhe të gjitha organet e administratës shtetërore të cilat shumica e njerëzve janë të ndershëm, të përgjegjshëm dhe profesionistë, por ka një numër të njerëzve të cilët nuk sillen vetë profesionalisht, ndoshta për shkak të interesave të biznesit, personale, interesat partiake për ta janë më të rëndësishme në funksionimin e tyre. Dua që kjo përgjegjësi të tregohet, me emër dhe mbiemër të mbajnë përgjegjësi dhe do të jetë mësim për secilin zyrtar. Do të vijë momenti kur do të përmenden me emër dhe mbiemër”, tha Spasovski.

Deklarata Spasovskit vjen një ditë pasi kryetari i Gjykatës Penale, Ivan Xholev tha se kritikat që gjykatësve nuk iu caktohet paraburgim, nuk kanë të bëjnë me gjykatën të cilën e menaxhon ai.

Kryetari i Gjykatës Penale, Xholev, u përgjigj dje në Spasovskit: Gjykata penale është e pavarur dhe vendimet i merr në bazë të dëshmive.

“Vendimet e Gjykatës janë të balancuara, evropiane dhe të drejta”, tha Xholevi, duke iu referuar Raportit të Komisionit Evropian në të cilin Gjykata penale mori vlerësime pozitive.

Xholevi thekson se ndoshta përgjigjja duhet të kërkohet gjetkë.

Gjykata Penale ka miratuar paraburgim sa herë që PSP-ja dhe PTHP-ja kanë kërkuar një gjë të tillë

Statistikat e Gjykatës për vitin 2018 tregojnë se PSP-ja ka kërkuar paraburgim për 6 persona, katër prej të cilëve janë të dyshuar në rastin “Perandoria”. Penalja pastaj e ka miratuar paraburgim për Sasho Mijallkov, Orce Kamçev, Nenad Josifoviq, që më pas u ndryshua nga Gjykata e Apelit me arrest shtëpiak, që në fund Gjykata Supreme t’ua heqë masën dhe t’i lirojë.

Nga 123 kërkesa për paraburgim nga Prokurorisë për krim të organizuar në vitin 2018, gjykata penale ka përcaktuar paraburgim për 121 persona, ndërsa për dy ka përcaktuar arrest shtëpiak.

Në vitin 2019 nga PSP-ja s’është dorëzuar asnjë kërkesë për paraburgim, ndërkohë që me kërkesë të Prokurorisë për krim të organizuar kanë përcaktuar masën paraburgim për 87 persona, e vetëm për një person masën e kujdesit.

Për kritikat se procedurat gjyqësore që po zhvillohen nga PSP-ja shumë po zgjaten, ndërsa proceset po zhvillohen ngadalë, Xholev mendon se kritikat nuk janë të bazuara. Thotë se nga momenti kur ai u bë kryetar i Gjykatës Penale në nëntor 2017, kanë qenë të caktuara 372 seanca dëgjimore, 248 prej të cilave janë mbajtur dhe janë shtyrë vetëm 124. Për zvarritjet, sipas tij, shkaku nuk është te gjykatësit, por më së shpeshti për shkak të mungesës së të pandehurve apo avokatëve të tyre.

Gjatësia e proceseve shpjegohet me vëllimin provave që prezantohen, por edhe për shkak se avokatët e të njëjtë janë në seanca të tjera.

Rastet e PSP-së me më së shumti zvarritje

Koalicioni “Të gjithë për gjykim të drejtë” që ndjekin gjykimet tregojnë se në maj të këtij viti janë mbajtur 15 seanca, por po aq janë anuluar.

Lënda “Titanik”, që ka filluar në prill të vitit 2018, për shembull, në muajin maj është anuluar katër herë – për shkak të këshillit jo të plotë e pastaj edhe tri herë për shkak mungesës të një pjese të të pandehurve.

Në maj tre herë është anuluar edhe gjykimi “Treqind”, që në mars ka filluar nga fillimi, pasi që Gjykata e Apelit e shfuqizoi vendimin e shkallës së parë, sipas të cilit i pandehuri Gjoko Popovski, ish ndihmës ministër i brendshëm, u dënua me nëntë vjet burg. Zvarritjet në rigjykim janë për shkak të mungesës së ekspertit, mungesës së të pandehurit dhe për shkak të kohës së nevojshme për të përgatitur një raport të ekspertizës. Dhe një muaj më vonë, gjykimi për “Treqind” u shty për shkak të “kohës së nevojshme për përgatitje të ekspertizës”.

Gjykimi për “Talir, që ka filluar në shkurt të këtij viti, në maj u shty dy herë – për shkak të mungesës së të pandehurit dhe mungesës së avokatëve mbrojtës.

Puna e PSP-së në periudhën e kaluar është bllokuar plotësisht për shkak të faktit se Ligji i ri për Prokurorinë publike nuk është harmonizuar ende. Sipas mendimit të Gjykatës Supreme se PSP-ja nuk ka të drejtë për të kryer hetime të reja, nga PSP-ja deklaruan se aktakuzat tashmë i kanë të përgatitura dhe se nuk do t’i parashtrojnë derisa të mos ketë zgjidhje ligjore për statusin e tyre.

Ka dëshirë politike, por jo edhe vullnet për të ndryshuar gjërat

Avokati Zvonko Davidoviq beson se situata në gjyqësor nuk ka ndryshuar. Sipas tij, problemi qëndron në menaxhimin dhe qeverisjen e gjyqësorit dhe këtu e përmend Këshillin gjyqësor, i cili sipas tij, edhe me përbërjen e re nuk dallon fare nga këshilli paraprak edhe për nga transparenca edhe për nga zgjidhja e çështjeve problematike.

“Asnjë anëtar nuk pësoi përgjegjësi të cilën është dashur ta mbajë. Raporti i KE-së ka vënë në dukje temën “Justicia”, thotë se këtu nuk është problemi midis disa gjykatësve, por në menaxhimin dhe drejtimin me gjyqësorin. Nëse ua vizatojnë atë problem, ndërsa disa vite më vonë s’keni përgjegjësi nga asnjëri prej anëtarëve, atëherë kush me të vërtetë do të dëshirojë t’i rreket punës dhe të bëjë diçka ndryshe nga ajo që ishte shënuar në orarin e planifikimit”, tha Davidoviq.

Sipas tij, ekziston vetëm dëshirë politike, por jo edhe vullnet politik për t’i ndryshuar gjërat, sepse, siç thotë ai, asnjë nga njerëzit që e kanë sjellë gjyqësorin në këtë situatë nuk ka aktuale nuk ka bartë përgjegjësi.

Në kontekst të kritikave për zvarritjen e proceseve Davidoviq i thekson shembujt Syri i gjarprit, Fallanga likuidimi, Spiuni të cilët dhjetë vjet kanë ngecur në labirintet gjyqësore, dhe askush nuk mban, e të cilët mbajnë peng fate të njerëzve.

“Syri i gjarprit 1 dhe 2 zgjasin për vite. Mendoj 10 vjet. Mund të imagjinoni se çfarë është ndjenja që duhet për çdo ftesë të paraqiteni në gjykatë dhe dhjetë vjet, paraqiteni dhe keni peshë. Jeni të vënë re edhe nëse punoni, u qëndron varur mbi kokën tuaj, jeni në procedurë gjyqësore, ka akuzë kundër jush, dhe kjo nuk është fare e këndshme. Disa nga lëndët as që kanë pas filluar. Për “spiun”, “Likuidim”, që është lëndë e ri që doli nga Oreshe për të gjitha lëndët tjera kishte dyshime për ndershmëri, drejtësi si dhe procedurat e gjykatës. Fatkeqësisht s’kemi rezultate”, tha Davidoviq.

Kjo ngrit çështjen e ndikimit të politikës në gjyqësorin, për të cilin Davidoviq thotë se nuk mund të thuhet se s’ka. Ai i referohet këtu “bombave”, në të cilat dëgjohet se si bëhet në koordinim të partisë bëhet përzgjedhja e gjykatësve kryhet dhe është dakord me zgjedhjet e tyre.

“Nuk kishte kurrfarë përgjegjësi të gjykatësve që dëgjuan se ata ishin duke iu referuar kryeministrit të atëhershëm që do të zgjidhej. Disa gjykatësve tashmë ka nuk iu telefonojnë telefonatë që dikush të urdhërojë një vendim ose të urdhërojë një vendim. E bëjnë vetë. Kanë marrëdhënie klienteliste në vetë-censurë për të ditur se çfarë kërkohet prej tyre dhe të japin”, tha Davidoviq cili megjithatë thekson se jo të gjithë, por mentaliteti i shumicës së gjykatësve ende është i tillë.

Aktualisht në Prokurorinë për ndjekjen penale të krimit të organizuar dhe korrupsionit nuk mbahet, procedurë kundër gjykatësit, dhe nuk ka përparim as në hetimin që PP-ja e drejton për abuzime të sistemit AKMIS. Propozimet për shkarkimin e gjykatësve në Këshillin Gjyqësor zgjasin më shumë se një vit dhe nuk ka ndonjë paralajmërim për zgjidhje të shpejtë.