Romani “Sikur të isha djalë”, nga Haki Stërmilli ishte një jehonë e lëvizjes shoqërore të viteve të 30-ta dhe një nga veprat më të suksesshme të kohës. Romani ka formën e një ditari, të mbajtur nga personazhi kryesor i tij, vajza e re, Dija.
Nëpërmjet shënimeve të saj lexuesi njihet me jetën e përditshme të një familjeje të zakonshme qytetare shqiptare, ku ndihet edhe
Bota shpirtërore, ndjenjat dhe dëshirat e saj duhet të ndrydhen e të shuhen, ndryshe shfaqja e tyre shkakton skandal në familje dhe në shoqëri. Për sa kohë jeton në familjen e saj, duhet të vendosë për gjithçka babai, e kur të martohet, të vendosë burri. Kështu, ajo është një skllave, që duhet të lindë fëmijë të cilët do të bëhen përsëri viktimë e këtyre ligjeve të egra sunduese në shoqërinë shqiptare të viteve `30. Dija, ashtu si qindra e mijëra vajza, vuan nga këto ligje të egra, që nuk pyesin për ndjenjat, për dashurinë e për dinjitetin e saj.
Megjithatë, Dija është personazhi me një botë të bukur shpirtërore, me një psikologji të qartë dhe natyrë tërheqëse. Ajo i kundërvihet krejtësisht mjedisit ku u rrit dhe demaskon gjithë mënyrën e organizimit të jetës familjare e shoqërore shqiptare.
Vepra, sidomos në kohën kur doli, e tronditi opinionin publik dhe pati një jehonë të madhe te lexuesi shqiptar, pasi heroina e tij tregohet e vendosur në luftën e vet kundër botës së vjetër, kundër normave etiko-morale të saj, pavarësisht se nuk arrin dot dhe s’kishte se si, në mënyrë individuale, të gjente një rrugëzgjidhje për një problem aq të rëndësishëm shoqëror. /Portalb
Lexo më shumë:
Libri i javës së parë: “Lufta dhe Paqja” mozaik romancë të mrekullueshme, filozofisë dhe mbijetesës
Libri i javës së dytë: “Dashuri”, prehja dhe rrëmuja e ndjenjave në një vend
Libri i javës së tretë: “Gatsby i Madh”, dëshmia që paraja nuk të bën të lumtur
Libri i javës së katërt: “Prilli i thyer”, vështrimi i jetës nga syri i vdekjes
Libri i javës së pestë: “Don Kishoti i Mançes”, lufta për të arritur të pamundurën
Libri i javës së gjashtë: “Fihi Ma Fih”, lëshojeni shpirtin ta gjejë prehjen
Libri i javës së shtatë: “Njëqind vjet vetmi”, njeriu lufton për të mos arritur asgjë!
Libri i javës së tetë: “Të vrasësh zogun përqeshës”, mos e kërkoni fajin çdoherë te më i dobëti!
Libri i javës së nëntë: “Hanko Halla”, përplasje ideologjike mes gjeneratave, mos e merrni për zemre
Libri i javës së dhjetë: “Doktor Gjilpëra”, kur emancipimi “përkthehet” arsim
Libri i javës së njëmbëdhjetë: “Procesi”, kur nuk ke zgjidhje tjetër pos të shpallesh i fajshëm
Libri i javës së dymbëdhjetë: “Plaku dhe deti”, njeriun mund ta asgjësosh, por jo edhe ta mposhtësh!
Libri i javës së trembëdhjetë: “Bagëti e Bujqësia”, bukuria shqiptare!