Fundviti është periudha kur duhet rikujtuar vitin që po lëmë pas, ditët dhe të arriturat ose atë që është dashtë të arrihet në dymbëdhjetë muajt e kaluar. Analistë dhe ekspertë nga lëmi të ndryshme tentojnë të shënojnë atë që tashmë i takon të kaluarës, qoftë edhe një vit historik. Prandaj, të gjithë ata që në çfarëdo mënyre, janë të pranishëm në jetën publike, e kanë obligim të rikujtojnë qoftë edhe ndonjë ngjarje, personalitet, datë apo ndonjë moment nga kjo pjesë e të kaluarës sonë njëvjeçare.
S’ do mend se, madje, çdo ditë meriton të rikujtohet me përmbajtjen e vet, personale apo të përgjithshme, por rëndom fjala është për ato që koha do t’i dëshmojë si vlera jetëgjatë të ndodhura në kohë dhe vende të caktuara. Përveç ngjarjeve me përmasa më të gjera, ne si pjesëtar të popullatës shqiptare, po ashtu, kemi përjetuar ngjarje të këndshme dhe të dëshiruara, siç ishte vendosja e përmendores së Dedë Gjo’ Lulit, në kryeqendrën shqiptare, në Tiranë. Kjo ngjarje e shënuar më 27 Nëntor, ishte kurorëzim i përpjekjeve të gjata, sidomos të bashkëvendësve tonë që jetojnë në mërgim, respektivisht të shoqatave “Malësia e Madhe”, në Michigan dhe New York, të cilat me mjetet e veta financuan realizimin e këtij aktiviteti në nderim të heroit tonë kombëtar Dedë Gjo’ Lulit.
Po të njëjtën ditë në Tiranë, u mbajt simpozium historik në temën “Dedë Gjon Luli dhe Malësia e Madhe në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare”, në të cilin emra të njohur shkencor, krijues dhe gjurmues shqiptar, ndriçuan figurën madhore të Dedë Gjon Lulit dhe ngjarjeve të shumta të lëvizjes kombëtare si pararendëse të Pavarësisë së shtetit Shqiptar. Kjo ditë përkujtimore u mbyll me aktivitetin e organizuar në Pallatin e Brigadave në Tiranë, me ç’ rast, presidenti , Bujar Nishani, dekoroi Dedë Gjo’ Lulin, me “Urdhërin e Flamurit Kombëtar”.
Mirëpo, aktivitetet kushtuar kësaj figure të lavdishme të historisë kombëtare, nuk përfunduan me kaq. Shoqata “Malësia e Madhe”, nga New Yorku, më 20 dhjetor, organizoi Konferencën shkencore përkujtimore “ 100 vjet nga vrasja e Dedë Gjon Lulit”, në të cilën, siç na njoftuan nga kjo shoqatë, gjurmues dhe krijues të dalluar nga radhët e mërgatës sonë, siç janë; Fran Cama, Xheladin Zeneli, Pjeter Ivezaj, Dalip Greca, Halil Nikaj, Mhill Velaj, dhe Xhevat Kukaj, shpalosën fakte historike mbi këtë ngjarje të njohur nga e kaluara jonë kombëtare.
Konferencën e moderoi aktivisti i njohur i Shoqatës Kolë Cacaj, kurse kryetari i sajë, Ejllo Berishaj, në fjalën e tij përshëndetëse, veçoi rolin e diasporës sonë në ruajtjen dhe mosqitjen në harresë të Kryengritjes së Malësisë të udhëhequr nga kryetrimi Dedë Gjo’ Luli, si njërën ndër ngjarjet më domethënëse për të ndriçuar një pjesë aq të rëndësishme të kombit shqiptar. “Diaspora dhe shoqatat tona gjithnjë kanë bërë organizime të ngjashme që edhe pasardhësit tonë të lindur në mërgim të jenë krenar me identitetin e tyre kombëtar por edhe njëkohësisht të krenohen me stërgjyshërit e tyre si dede Gjo’ Luli e të tjerë, të cilët me atdhedashurinë e tyre bënë të mundur për të mbrojtur qenien shqiptare në trojet tona stërgjyshore”, ka theksuar mes tjerash Berishaj.
Është kënaqësi kur nga vendlindja mësojmë për aktivitete të këtilla të bashkëvendësve tonë në mërgim, të cilët vazhdojnë gjithnjë me të njëjtin entuziazëm të ruajnë dhe të kultivojnë vlerat tona të shenjta, të trashëguara nëpër shekuj. Nuk është e tepërt që në prag të festave të fundvitit të kujtojmë ngjarjet e këtilla me mirënjohjen më të thellë për të gjithë ata që nuk u kursyen për të kujtuar dhe ndriçuar data dhe ngjarje të shënuara historike nga e kaluara jonë e lavdishme. Prandaj, në prag të festave të fundvitit, duke i përgëzuar të gjithë ata që kontribuan në këtë drejtim, urojmë që viti i ardhshëm të jetë vit i sukseseve dhe të arriturave edhe më të mëdha në rrafshin mbarëkombëtar.